1. ИРН АР09261083«Кейінгі қола дәуіріндегі мәдениетаралық коммуникация (Батыс Сібір-Қазақстан - Орталық Азия)»
2. Өзектілігі. Б.з. д. II мыңжылдықтың екінші жартысында Қазақстанның басым бөлігінде Беғазы-Дәндібай археологиялық мәдениеті (басқа атауы – Сарғарин-Алексеев мәдениеті) болған. Солтүстіктен және солтүстік-шығыстан ол Батыс Сібірдің оңтүстігінде андроноидтық мәдениеттермен (ирмен, елов, пахомов, сузгун және т.б.) байланыста болды. Андроноидті мәдениеттер минералдары нашар және металлургиялық шикізаттың өзіндік көздері жоқ Батыс Сібір ойпатының аумағында орналасқан. Алайда, бұл мәдениеттердің ескерткіштерінен Чича 1 қалашығын қоспағанда, көздері анықталмаған қоладан жасалған заттар табылды. Бұл бекіністі ескерткіште металл Қазақстан тау-кен металлургия облысынан Еуразиялық металлургия провинциясынан әкелінді. Жобаның басты идеясы қола дәуірінде Қазақстан, Батыс Сібір, Орталық Азия халқын байланыстырған сауда коммуникацияларының болуына негізделген. Бұған жекелеген нұсқаулар Қазақстанның ең ірі елді мекендерінде – Кент, Ақкезен, Шортандыбұлақ, Мыржық, Ақмұстафа Семияр) андроноидтық керамиканың табылған заттары түрінде берілген. Андроноидтық ескерткіштерде дала типтес металл заттар кездеседі. Сонымен қатар, Беғазы-Дәндібай мәдениетінің ескерткіштерінен ортаазиялық дәстүрдегі және қыш шеңберін қолдана отырып жасалған ыдыстар табылды. Негізінен Қазақстан тау-кен металлургия облысының металын және одан жасалатын бұйымдарды сатумен шарттасқан сауда байланыстары алыс оңтүстікке, Орталық Азияның егіншілік дақылдарына дейін тараған болуы мүмкін. Осылайша, Шығыс Жерорта теңізіндегі кеш қола дәуірінде болғандарға ұқсас ұзын сауда жолдарының болу мәселесі анықталды.
3. Жобаның мақсаты «Кейінгі қола дәуіріндегі мәдениетаралық коммуникация (Батыс Сібір-Қазақстан - Орталық Азия)» жобасының мақсаты – б.з. д. II мыңжылдықтың екінші жартысындағы Батыс Сібір – Қазақстан – Орталық Азия географиялық жүйесіндегі кейінгі қола дәуірінің трансмәдени коммуникацияларын анықтау және оқшаулау. Жобаны іске асыру барысында қол жетімді және алынған мәліметтер негізінде мұндай коммуникациялардың себептерін, шарттарын, сипатын, бағыттары мен салдарын анықтау жоспарлануда. Ежелгі халықтың өзара әрекеттесу ауқымын анықтау қажет.
4. Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер. Жоба тақырыбын зерттеу барысында Батыс Сібір, Қазақстан және Орталық Азияның соңғы қола дәуіріндегі мәдениеттерінің субстрат және суперстрат компоненттері анықталады. Импортталған құрамдас бөліктердің мәдени тиістілігі анықталды. Импорт, негізінен керамика туралы үзінді ақпарат кейбір басылымдарда бар. Батыс Сібірдің оңтүстігіндегі кейінгі қола мәдениетінің ескерткіштерінде дала қолаларының табылғандары туралы мәліметтер бар. Бұл олжалар, сондай-ақ басқа санаттағы артефактілер Қазақстан халқы мен андроноидтық мәдениеттердің тасымалдаушылары арасындағы белгілі бір қарым-қатынас түрін құжаттайды деп болжанады. Жобаның негізгі идеясы Беғазы-Дәндібаев популяциясының белсенділігі нәтижесінде Орталық Азия кешендерінің далалық құрамдас бөлігін анықтауды қамтиды. Зерттеудің бірінші жылының нәтижесінде әртүрлі мәдени дәстүрлерді тасымалдаушылардың өзара әрекеттесуінің жаңа фактілері анықталды.
5. Оқу тобы мүшелерінің аты-жөні
Виктор Васильевич Варфоломеев
ORCiD ID — 0000-0002-3598-2345
https://orcid.org/0000-0002-3598-2345
Web of Science ResearcherID — U-6547-2018
Scopus Author ID — 57194943678
Валерий Григорьевич Ломан
ORCiD ID — 0000-0001-6951-0509
https://orcid.org/0000-0001-6951-0509
Web of Science ResearcherID — C-5884-2016
https://www.webofscience.com/wos/author/record/29960779,34755093
Scopus Author ID — 57192104036
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57192104036
Эмма Радиковна Усманова
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=36175214500
Researcher ID U-7688-2018
https://orcid.org/0000-0003-1625-5086
Илья Викторович Мерц
ORCiD ID — 0000-0001-9066-9629
https://orcid.org/0000-0001-9066-9629
Web of Science ResearcherID — W-2579-2017
https://publons.com/researcher/1993644/ilja-ivm-merts/
Scopus Author ID — 56866320100
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=56866320100
6. Жарияланымдар тізімі:
1.Варфоломеев В.В., Мерц В.К., Мерц И.В. Шокпартас – новый энеолитический памятник Центральной Сарыарки // Вестник Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева. Серия Исторические науки. Философия. Религиоведение. № 1(134). 2021. – С. 36-48.
2.Варфоломеев В. В. Ажар – поселение аккезенской округи // Культуры Азиатской части Евразии в древности и средневековье. Материалы Международной научной конференции, посвященной 80-летию со дня рождения и 50-летию научно-педагогической деятельности проф. Ноны Армаисовны Аванесовой. Самарканд, 2021. – С. 231-236.
3.Дегтярева А.Д., Кузьминых С.В., Усманова Э.Р. Металл петровской культуры могильника Новоильиновский 2 (морфология и технология изготовления) // Культуры Азиатской части Евразии в древности и средневековье. Материалы Международной научной конференции, посвященной 80-летию со дня рождения и 50-летию научно-педагогической деятельности проф. Ноны Армаисовны Аванесовой. Самарканд, 2021. – С. 236-242.
4.Усманова Э.Р. Реконструкция ювелирного декора андроновского головного убора // III Международный конгресс традиционной художественной культуры: фундаментальные исследования народного искусства (23 – 25 октября 2017 г. Ханты-Мансийск). М.: МГХПА им. С.Г. Строганова. 2021. – С. 449-452.
5.Ломан В.Г. Қарағанды облысындағы Доңғал қонысын зерттеу // Вестник Казахского национального педагогического университета им. Абая. Серия «Исторические и социально-политические науки». – 2021. – № 2 (69). – С. 110-118.
DOI: https://doi.org/10.51889/2021-2.1728-5461.14
https://bulletin-histsocpolit.kaznpu.kz/index.php/ped/article/view/502
6.Pavel Tarlykov, Sabina Atavliyeva, Dana Auganova, Ilyas Akhmetollayev, Tatyana Loshakova, Victor Varfolomeev, Yerlan Ramankulov. Mitochondrial DNA analysis of ancient sheep from Kazakhstan: evidence for early sheep introduction // Heliyon. Volume 7, Issue 9, September 2021. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2021.e08011
7.Loman V.G. On the originality of the Dongal type sites // Вестник Карагандинского университета. Серия «История. Философия». – 2021. – № 3 (103). – С. 47-54.
8. Усманова Э. «Андроновский» головной убор с накосным украшением: реконструкция, символика и происхождение // Tyragetia 109, s.n., vol. XV [XXX], nr. 1, 2021, 109-122.
Усманова Э.Р. «Андроновский» головной убор с накосным украшением: реконструкция, символика и происхождение // Tyragetia, serie nouă, vol. XV, nr. 1, p. 109-122.
9. Pablo Librado, Valeriy Loman, Igor Kukushkin, Ilya Merz, Victor Merz, Sergazy Sakenov, Victor Varfolomeyev, Emma Usmanova, Svend Hansen, Alan Outram, Ludovic Orlando et all. The origins and spread of domestic horses from the Western Eurasian steppes // Nature www.nature.com. https://doi.org/10.1038/s41586-021-04018-9. Received: 4 May 2021. Accepted: 10 September 2021. Published online: 20 October 2021.
Усманова Э. Р., Фомин В. Н. Красный цвет в «андроновском» костюме эпохи бронзы: технология крашения (по материалам памятников Лисаковской округи) // Древние и традиционные культуры во взаимодействии со средой обитания: проблемы исторической реконструкции: материалы I Междунар. междисциплинар. конф. Челябинск: Изд-во Челяб. гос. ун-та, 2021. – С. 61-68.
Варфоломеев В.В., Кайыржан А.К. (Поселение Саурамбай по результатам разведочного обследования // Археология Казахстана. № 3. (13). 2021. – С. 38-48.
1. Бекітілген JSp(K)-дан теоретикалық жиынның жай фрагменті үшін кластың жайлылығы критерийі алынды.
2. Бекітілген JSp(K) косемантикалық класы үшін алгебралық тұйық және экзистенциалды тұйық модельдер класы арасындағы байланыс сипаттамасы алынды.
3. Бекітілген JSp(K) қатысты теоретикалық жиындардың фрагменттерінің модельдері үшін JSB қасиетінің сипаттамасы алынды.
4. Бекітілген JSp(K) қатысты теоретикалық жиындардың әмбебап фрагменттері үшін экзистенциалды тұйық модельдер класының қасиеттерінің сипаттамасы алынды.
Алынған барлық нәтижелер жаңа болып табылады және олар 1-4 нәтижелер аясында келесі тізімнен тұрады: екі экзистенциалды тұйық модельдердің -салыстыруы сұрағына қатысты йонсондық теорияның центрінің модельді толықтығының кейбір жеткілікті шарты табылды; централдық типтер тілінде робинсондық спектр класы үшін саналымсыз категорлылықтың критерийі алынды; кейбір елеулісіз кеңейтілуінде кейбір мұрагер йонсондық теорияның -категорлы әмбебап центрінің класында саналымсыз категорлылық критерийі алынды; йонсондық жиындардың фрагменттерін зерттеу аясында йонсондық форкинг қылмайды (JNF) және Ласкар-Пуаза бойынша йонсондық форкинг қылмайды (JNFLP) критерийлері алынды; J-жай теориялар класында кез келген сигнатураның моделінің йонсондық спектрі класы үшін Ким-Пиллай теоремасының йонсондық нұсқасы алынды; алгебралық тұйық йонсондық көптүрліліктің экзистенциалды тұйықтылығының жеткілікті шарты алынды.
http://www.math.kz/public/filemanager/userfiles/Abstracts_of_conference_2021.pdf
AP09259913 «Көміртекті кванттық нүктелер негізіндегі функционалдық наноматериалдар»
Зерттеудің өзектілігі: Көміртекті материалдар бұрыннан белгілі. Бұл материалдарды люминесцентті ету үшін олардың мөлшері мен беттік химиялық топтары арасында нақты модуляцияны байқау қажет. Қазіргі уақытта люминесценциясы бар құрамында көміртегі бар наноматериалдардың көп мөлшері синтезделді, олардың ішінде УКТ-ны ерекше бөлуге болады.
ККН мөлшері әдетте 10 нм-ден аз. ККН-ның ядросы бар, онда көміртегі атомдарының басым бөлігі sp2 гибридизациясында орналасады. ККН-ның карбонил, карбоксил, гидроксил және эпоксид сияқты беттік топтар олардың суда ерігіштігіне әкеледі және олардың функционализациялау мүмкіндігін жасайды.
Дәстүрлі жартылайөткізгішті кванттық нүктелермен және органикалық бояғыштармен салыстырғанда ККН ерігіштігі, химиялық инерттігі және фотоағартуға төзімділігі бар. Мысалы, құрамында көміртегі бар нүктелерде электрондардың генерациясы мен тасымалдануы күн ұяшықтар, жарық шығаратын органикалық диодтар (OLED), фотодетекторлар, фотокатализаторлар және суперконденсаторлар үшін қолданылған.
Сондай-ақ, олардың сөзсіз артықшылығы - жартылайөткізгіштік кванттық нүктелермен салыстырғанда төмен уыттылығы мен жоғары биожетімділігі, бұл оларды биофизикалық және медициналық қолдану, мысалы, биобейнелеу, биосенсорлар, дәрі-дәрмек жеткізу және медициналық диагностика үшін өте перспективті етеді.
ККН синтездеуге, зерттеуге және люминесценциясына арналған әр түрлі жарияланған жұмыстарға қарамастан, химиялық құрамы, құрылымы және алу әдісінің олардың физика-химиялық қасиеттеріне әсері туралы әлі күнге дейін сұрақтар бар. Сондай-ақ, ККН негізінде белсенді лазерлік ортада мәжбүрленген сәулелену генерациясы мәселелері кең көлемде қамтылмаған.
Жоба жаңалығы: химиялық құрамы, құрылымы мен жасау әдісінің оптикалық қасиеттеріне әсерін және фотовольтаика мен белсенді лазерлік орталар үшін функционалды наноматериалдарда ККН қолдануын кешенді жүйелі зерттеу.
Ғылыми маңыздылығы: көміртегі кванттық нүктелерінің жасау әдістерінен олардың құрылымы мен оптикалық қасиеттерінің арасындағы байланыс орнатылады, сондай-ақ оларды практикалық қолдану мәселелері қарастырылады және олардың тиімді жұмыс істеуі үшін осындай жүйелердің параметрлері оңтайландырылады.
Практикалық маңыздылығы: ККН, оксидті жартылай өткізгіштер және органикалық бояғыштар негізінде жаңа функционалдық наноматериалдар әзірленетін болады. Фотовольтаика және кванттық электроника үшін нанокомпозиттік материалдар алынып, зерттеледі.
Жобаның мақсаты - фотовольтаика және кванттық электроника үшін ККН, оксидті жартылай өткізгіштер және органикалық бояғыштар негізінде жаңа функционалдық наноматериалдарды дайындау және зерттеу. ККН құрылымы мен құрамының олардың спектрлік және люминесцентті қасиеттеріне синтез жағдайларының әсерін зерттеу. ККН-де спин-рұқсат етілген және спин-тыйым салынған электрондық процестердің ерекшеліктерін зерттеу.
Күтілетін және алынған нәтижелер:
– прекурсорлар құрамы мен синтез жағдайларының ККН құрылымдық және оптикалық қасиеттеріне әсері зерттелді. Лимон қышқылы және L-цистеиннің арақатынасын өзгерту арқылы құрамында S- және N- бар ККН алынды. Прекурсорлардың арақатынасының өзгеруі көміртегі нүктелерінің өлшемі мен морфологиясына айтарлықтай әсер етпейтіні көрсетілді. Синтезделген, диализден кейінгі КН өлшемдері 2-ден 8 нм-ге дейін өзгереді;
– L-цистеин енгізілген ККН -де жұтылу спектрінде максимум мәні 350 нм-де болатын қосымша жұтылу жолағы көрінеді, ал енгізілмеген ККН-де ол іс жүзінде жоқ екендігі анықталды. Барлық зерттелген ККН үшін қоздыру толқын ұзындығының өсуімен флуоресценция спектрінің "қызыл" ығысуы байқалады. Флуоресценцияның максималды қарқындылығы 350 нм толқын ұзындығымен қоздырған кезде байқалады;
– синтез температурасының өзгеруі синтезделген ККН өлшемдері мен оның флуоресцентті қасиеттеріне әсер етпейтіні көрсетілді;
– әр түрлі нысандардың флуоресценциясының қарқындылығы синтез уақытына байланысты емес және 5% шегінде өзгеретіні анықталды. Жарықтың кванттық шығуының ең үлкен мәні (80%) 15 минут ішінде синтезделген ККН үшін тіркелді;
– импульсті фотоқоздыру кезінде ККН ерітінділері баяу флуоресценция мен фосфоресценцияға ие. ККН баяу флуоресценция қарқындылығы да, ұзақтығы да синтез уақытымен емес, синтез температурасымен анықталатындығы көрсетілді;
– құрамы әр түрлі қатты қабыршақтардағы ККН триплет күйлерін генерациялау және дезактивациялау ерекшеліктері зерттелді. Лимон қышқылы және L-цистеиннің әртүрлі арақатынасы бар қабыршақтарда ұзақ мерзімді люминесценция спектрінде фосфоресценция басым болады. Фосфоресценция ұзақтығы S - және N-топтары енгізілген нысандарда айтарлықтай төмендейді.
Зерттеу тобы мүшелерінің тегі, аты-жөні және олардың идентификаторлары:
|
№ п/п |
Т.А.Ә., лауазымы |
Ғылыми дәрежесі, ғылыми атағы |
ORCID ID |
Web of Science (ResearcherID) |
Scopus AuthorID |
|
1 |
Ибраев Н.Х., БҒК, жоба жетекшісі |
Д.ф.-м.н., профессор |
|||
|
2 |
Селиверстова Е.В., АҒҚ |
Доктор PhD |
|||
|
3 |
Сериков Т.М., АҒҚ
|
Доктор PhD |
0000-0003-4302-9674 |
O-2377-2017 |
|
|
4 |
Джанабекова Р.Х., КҒҚ |
Магистр |
- |
||
|
5 |
Аманжолова Г.С., КҒҚ |
Магистр |
|||
|
6 |
Омарова Г.С., КҒҚ |
Магистр |
Жарияланымдар тізімі:
Clarivate Analytics және Scopus журналдарында жарияланған мақалалар:
1. Ibrayev N.Kh., Dzhanabekova R.Kh., Amanzholova G.S. Spectral and luminescent properties of carbon quantum dots functionalized with N- and S-contaning groups // Eurasian Physical Technical Journal – 2021. – Vol. 18, No. 2 (36). – P. 12-17. (Scopus Процентиль 23) https://up.buketov.edu.kz/phtj/2021_18_2_36/2.pdf
2. Ibrayev N., Dzhanabekova R., Seliverstova E., Amanzholova G. Optical properties of N- and S-doped carbon dots based on citric acid and L-cysteine // Fullerenes, Nanotubes, Carbon Nanostruct. – 2021. (В печати) (IF 1,869; WoS Q3, Процентиль 45) https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/1536383X.2021.1999933?journalCode=lfnn20
халықаралық конференция материалдарында жарияланған мақалалар:
3. Ibrayev N.Kh., Dzhanabekova R.Kh., Amanzholova G. Synthesis and study of the optical properties of carbon quantum dots // 5th International Symposium on Molecular Photonics dedicated to the memory of Academician A.N. Terenin (1896–1967). – St. Petersburg, 2021, Р. 13. http://terenin-2021.ru/img/TMS-2021_Abstracts.pdf
4. Ibrayev N. Kh., Amanzholova G., Dzhanabekova R.Kh. Optical properties of N- and S-doped carbon quantum dots // Advanced Carbon Nanostructures ACNS’2021: 15th International Conference. – St. Petersburg, 2021. P. 89. http://acns2021.ioffe.ru/
1. ИРН AP09259787, Жобаның атауы: «Мемлекеттік тілдегі нормативтік-құқықтық актілердің сапасын қамтамасыз етудің теориясы және тәжірибесі (азаматтық және азаматтық іс жүргізу заңнамалары саласында)».
2. Өзектілігі. Қазақстанда заңнамалардың мемлекеттік тілдегі мәтіндеріндегі заң терминдерін қате аударумен байланысты мәселелер өзекті болып табылады. Себебі заңдар әуелі орыс тілінде қабылданады, содан кейін мемлекеттік тілге аударылады, заңның мәтіні тікелей аударылады, соның салдарынан заңдық терминдердің мағынасы өзгереді, жалпыға танымал заңдық терминдер бірнеше түрлі нұсқада аударылады. Бұндай мәселелер кәсіби қызметін жүзеге асыру барысында заңгерлер үшін құқық нормаларын теріс түсінуге әкеледі және заңның тілі өз мәнісін жоғалтады.
3. Мақсаты. Заңдық техниканың теоретикалық ережелеріне және азаматтық заңнаманың мемлекеттік тілдегі мәтіндеріне лиггвитсикалық-құқықтық сараптама жүргізу, заң шығарушылық тәжірибесіне зерттеу жүргізу негізінде құқық нормаларының аудармаларындағы қателіктерін айқындау, қазақ тіліне заңнамалық актілердің мәтіндерін сапасыз аудару мәселелері бойынша жалпы қорытындылау, соның негізінде мемлекеттік тілде заңнамалардың жобасын әзірлеу бойынша заңдық техниканы жетілдіру жөнінде қорытындылар жасау.
4. Күтілетін және қол жеткізген нәтижелер.
Мемлекеттік тілдегі нормативтік құқықтық актілердің сапасын арттыру мақсатында заң актілерінің жобаларын мемлекеттік тілде әзірлеу бойынша заң техникасын жетілдіру жөнінде қорытындылар жасалды; заң шығару процесінде қолданылатын заңдық техниканы жетілдіру жөнінде ұсыныстар әзірленді.
ҚР Азаматтық кодексінің (жалпы бөлім), «Құқықтық актілер туралы» ҚР Заңының, ҚР Азаматтық процестік кодексінің қазақ тіліндегі мәтіндеріне лингвистикалық-құқықтық сараптамалар жүргізілді. Нәтижесінде қолданыстағы азаматтық-құқықтық заңнаманың қазақ тіліндегі мәтіндерін талдау жолымен дұрыс аударылмаған баптар анықталды, оның орнына аударманың дұрыс нұсқалары ұсынылды, мемлекеттік тілдегі заңнамалық актілерді әзірлеуде заңдық техниканы жетілдіру бойынша қорытындылар жасалды.
Азаматтық заңнамада заң терминологиясын қолдану бойынша шет мемлекеттердің (Түркия Республикасы, Өзбекстан Республикасы) оң тәжірибесі зерделенді.
5. Зерттеу тобының аты-жөндері мен идентификаторлары (Scopus Author ID, Researcher ID, ORCID, если имеются и ссылками на соответствующие профили.
Ильясова Гүлжазира Актуреевна, заң ғылымдарының кандидаты, профессор.
Scopus базасы бойынша Хирша индексі - 5 (Author ID Scopus: 57197811182)
Сілтеме https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=56192012500
Clarivate Analytics базасы бойынша Хирша индексі - 2.
ORCID 0000-0002-6289-8325;
Researcher ID: AAR-6742-2020
Нукушева Айгуль Ашимовна, заң ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор (доцент)
Scopus базасы бойынша Хирша индексі - 4 (Author ID Scopus: 57193229324)
Сілтеме https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57193229324
Рустембекова Динара Кенжебековна, Философия докторы (PhD), қауымдастырылған профессор (доцент).
Scopus базасы бойынша Хирша индексі – 4 (Author ID Scopus: 56027909500)
Сілтеме https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=56027909500
Акимжанова Маржангуль Турсунхановна, Доктор филоофии (PhD)
Scopus базасы бойынша Хирша индексі - 2 (Author ID Scopus: 57204332730)
Сілтеме https://www.scopus.com/results/authorNamesList.uri?sort=count-
Токатов Руслан Алтаевич, заң ғылымдарының магистрі, аға оқытушы
Асетова Гулнур Бакытовна, заң ғылымдарының магистрі, докторант
Scopus базасы бойынша Хирша индексі -1 (Author ID Scopus: 57212001073)
Сілтеме https://www.scopus.com/results/authorNamesList.uri
6. Жарияланымдардың тізімі
БҒСҚК жариялаған журналдарда:
1) Тоқатов Р.А., Оралбаев Н.К. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексіндегі заң техникасы ережелерінің сақталуы туралы // Вестник Карагандинского университета. - Серия ПРАВО – 2021. - № 2(102). – С.109-117.
2) Нукушева А.А., Рустембекова Д.К. Шет тілінен енгізілген заңдық терминологияларды азаматтық заңнамада қолдану туралы // Вестник Карагандинского университета. - Серия ПРАВО – 2021. - № 3 (103). – С.142-154.
3) Ілиясова Г.А., Әсетова Г.Б. Қазіргі азаматтық іс жүргізу заңнамасында заңдық терминологияларды қолдану мəселесі // Вестник Карагандинского университета.-Серия ПРАВО – 2021. - № 3 (103). – С.127-134.
4) Тоқатов Р.А., Акимжанова М.Т. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің (Жалпы бөлім) қазақ жəне орыс тілдеріндегі мəтіндерінің дəлме-дəлдігі туралы // Вестник Карагандинского университета. - Серия ПРАВО – 2021. - № 3 (103). – С.135-141. DOI
5) Alieva L.R., Ilyassova G.A. The concept, conditions and legal consequences of adoption (adrogation) of a child under the Republic of Kazakhstan legislation // Вестник Карагандинского университета. - Серия ПРАВО – 2021. - № 3 (103). – С.155-162.
Халықаралық конференция материалдарының жинақтарында жарияланған мақалалар:
1) Ильясова Г.А., Рустембекова Д.К. Заң шығару процесінің түсінігі мен мәні // Матеріали Міжнародної науково-практичної інтернет-конференції «Тенденції та перспективи розвитку науки і освіти в умовах глобалізації»: Зб. наук. праць. Переяслав, 2021. Вип. 71. – С. 125-126.
2) Тоқатов Р.А. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексін қазақ тілінде қалыптастырудағы заңдық техника ережелерінің сақталу кемшіліктері // Қазақстан Республикасының Конституциясы құқықтық мемлекет кепілі ретінде: халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Қарағанды: ҚР Ішкі істер министрлігі Б.Бейсенов атындағы Қарағанды академиясы, 2021. - С. 155-159.
3) Ильясова Г.А., Рустембекова Д.К., Нукушева А.А. Нормативтік құқықтық терминологияның кейбір мәселелері // Materiály XVIII Mezinárodní vĕdecko - praktická konference «Aktuální vymoženosti vědy -2021», Volume 7: Praha. Publishing House «Education and Science», 2021. - С.76-79.
4) Ильясова Г.А., Жамиева Р.М. Қазақстан Республикасының азаматтық кодексіндегі заңдық терминология мәселесі туралы // Академик С.З. Зиманов — ғалым, педагог, мемлекет және қоғам қайраткері: халықарал. ғыл.-практ. онлайн конф. материалдары (23 маусым): ғылыми электрондық басылым. Қарағанды: «Акад. Е.А. Бөкетов ат. Қарағанды ун-ті» КЕАҚ баспасы, 2021.- С. 80-82.
5) Тоқатов Р.А., Садепхан А. Тілдің пәрмендігі заңның дәрмендігі // Академик С.З. Зиманов — ғалым, педагог, мемлекет және қоғам қайраткері : халықарал. ғыл.-практ. онлайн конф. материалдары (23 маусым): ғылыми электрондық басылым. Қарағанды: «Акад. Е.А. Бөкетов ат. Қарағанды ун-ті» КЕАҚ баспасы, 2021. - С.142-144.
6) Садепхан А., Тоқатов Р.А. Азаматтық құқық саласындағы қазақ тіліндегі заң актілерін аударуға қатысты өзекті мәселелер // Қазақстан тәуелсіздіктің 30 жылдығында: өткенге шолу, бүгін және болашақ: Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 30 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-практикалық on-line конференция материалдары, 27 мамыр 2021 жыл. – Қарағанды, 2021. – Б. 262-267.
7) Токатов Р.А., Сыздыкова Л.Н. Азаматтық құқық саласын реттейтін заңнамалық актілерді қазақ тілінде қалыптастыру // Ұлттық құқық жүйенің дамуы және қазақстандық мемлекеттіліктің теориялық және тарихи негіздерін нығайту арналған Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары.-Қарағанды: ҚарУ, 2021. – С. 217-221.
Республикалық конференция материалдарының жинақтарында жарияланған мақалалар:
1) Токатов Р.А., Садепхан А. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексін қазақ тілінде қалыптастырудағы заңдық техника ережелерінің сақталу кемшіліктері // Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 30 жылдығына арналған. Заң ғылымы мен құқық қолдану практикасының заманауи мәселелері. Республикалық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары.- 2021 ж. 30 сәуір, Орал. – С. 221-224.
2) Мартбек А. (научный руководитель Ильясова Г.А.) Заңдық актілердің мемлекеттік тілдегі мәтіндеріне қатысты мәселелер // Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 30 жылдығына арналған. Заң ғылымы мен құқық қолдану практикасының заманауи мәселелері. Республикалық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары.- 2021 ж. 30 сәуір, Орал. – С. 43-44.
Шетел журналында жарияланған мақала:
1) Ilyassova G.A., Nukusheva A.A. Use of borrowed terminology in the modern civil legislation of the Republic of Kazakhstan // Sciences of Europe - No 79 (2021) - Vol. 3 (Praha, Czech Republic) – Pp. 13-15.
Қазақстан ғылыми журналдарында жарияланған мақалалар:
1) Сыздыкова Л.Н. (Ғылыми жетекші Токатов Р.А.). Азаматтық құқық саласындағы заңнамалық актілердің мазмұнын қазақ тілінде қалыптастыруға байланысты өзекті мәселелер // Научные труды "Әділет". - 2021. - №2. - С. 328-332.
2) Садепхан А. (Ғылыми жетекші Токатов Р.А.) Бояуы бозарған тілде қабылданған заң қыры сынған болашаққа негіз // Глобальная науки и инновация 2021: Центральная Азия. Серия «Юридические науки». – 2021. - №3 (14). - Б.42-46.
Ғылыми-зерттеу нәтижелерін енгізу туралы актілер:
1) Академик Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университетінің заң факультетінде «6В030100-Құқықтану» (бакалавриат) мамандығы бойынша студенттерге «Қазақстан Республликасының азаматтық құқығы (жалпы бөлім)» және «Қазақстан Республикасының азаматтық іс жүргізу құқығы» пәндерін оқыту үрдісіне енгізу туралы акт (6 қазан 2021 ж.);
2) Қазақстан Республикасы ІІМ Б.Бейсенов атындағы Қарағанды Академиясының оқу үрдісіне «Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі (жалпы бөлім)» және Қазақстан Республикасының «Құқықтық актілер туралы» заңының қазақ тіліндегі мәтіндеріне лингвистикалық-құқықтық сараптаманы енгізу туралы акт (1 қараша 2021 ж.);
3) Қарағанды облысының ауданаралық кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының құқыққолдану тәжірибесіне «Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі (жалпы бөлім)» және Қазақстан Республикасының «Құқықтық актілер туралы» заңының қазақ тіліндегі мәтіндеріне лингвистикалық-құқықтық сараптама нәтижелерін енгізу туралы акт (3 қараша 2021 ж.);
4) Қарағанды облысының Әділет Департаментінің құқыққолдану тәжірибесіне «Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі (жалпы бөлім)» және Қазақстан Республикасының «Құқықтық актілер туралы» заңының қазақ тіліндегі мәтіндеріне лингвистикалық-құқықтық сараптама нәтижелерін енгізу туралы акт (4 қараша 2021 ж.);
5) Қарағанды облысының Әділет Департаментінің құқыққолдану тәжірибесіне «Қарағанды облысының Әділет Департаментінде 2021 жылы 1 наурызда №6218 тіркелген Қарағанды облысының аумағында ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың қағидаларын бекіту туралы Қарағанды облыстық мәслихатының 2021 жылғы 25 ақпандағы №32 шешімінің» қазақ тіліндегі мәтініне лингвистикалық-құқықтық сараптама нәтижелерін енгізу туралы акт (4 қараша 2021 ж.);
6) ҚР Парламенті Мәжілісінің «Заңнама және сот құқықтық реформа комитетінің» заңшығару үрдісіне «Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі (жалпы бөлім)» және Қазақстан Республикасының «Құқықтық актілер туралы» заңының қазақ тіліндегі мәтіндеріне лингвистикалық-құқықтық сараптама нәтижелерін енгізу туралы акт (5 қараша 2021 ж.)
1. ИРН, Есептің атауы:
AP09259233 «Шет тілді білім беру контекстіндегі ұлттық бірегейліктің лингвокогнитивті және дискурсивті негіздері».
2. Сәйкестік. Қазіргі заманда жаһандану үдерістерімен бірге, әлемнің экономикалық және мәдени біртектілігін арттырумен қатар ұлттық сезімдердің өршу, фундаментализмнің өсу үдерістері параллель және қарама-қарсы бағытта жүріп жатыр, олармен қоса ұлттық бірегейлік категориясының мәні қазіргі қоғамның елеулі өзгерісі ретінде артылуда.
3. Жобаның мақсаты – ұлттық әлемдік дүниетаным призмасы арқылы бірегейліктің лингвомәдени және дискурсивтік табиғатын, оның вербалды экспликациясының механизмдерін зерттеу, әртүрлі лингвомәдениеттердегі трансформациялық процестерді ашу
4. Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер:
Есепті кезеңдегі зерттеу нәтижелері 24 ғылыми және ғылыми-әдістемелік жұмыс түрінде көрініс тапты, оның ішінде 1 оқулық, 1 мақала RSCI деректер базасына енгізілген журналда, 2 мақала БҒСҚК ұсынған журналдарда.
Қазақстан ғылымында қазіргі заманғы гуманитарлық парадигма шекарасында ұлттық бірегейлік мәселесі алғаш рет лингвокогнитивті және дискурсивті ұстанымдармен талданады.
5. Зерттеу тобы мүшелерінің аты-жөні:
1) Исина Гаухар Иликешевна - Scopus ID 57189986550; ORCID ID 0000-0003-1853-8901; Researcher ID AAJ-2622-2021.
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57189986550
https://orcid.org/0000-0003-1853-8901
https://publons.com/researcher/4331481 /gaukhar-issina/
2) Абишева Вера Токеновна - Scopus ID 57194684198
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57194684198
3) Аманбекова Дарина Ерғалықызы
4) Омарбек Назым Бекболатқызы
5) Кожахметова Арайгуль Куанышевна
6) Нургалиев Ануар Кайратович
6. Жарияланымдар тізімі:
1 Учебное пособие: Исина Г.И. Linguoculturological Dictionary of Concepts: lexico-phraseological representation. Textbook / G.I. Issina. - Karaganda, 2021. - 108 pages.
2 РИНЦ ИФ – 0,757. Исина Г.И., Саган А.И. Социальная направленность рок-поэзии: идеалы и установки. Международный журнал экспериментального образования. – Москва. – 2021. – № 2 – С.71-75. РИНЦ ИФ – 0,757.
https://expeducation.ru/ru/article/view?id=12029
3 КОКСОН: Abisheva V.T., Issina G.I. Linguocognitive potential of publicistic discourse. Вестник Евразийского национального университета им. Л.Н. Гумилева. – Серия Журналистика. – Нур-Султан. – 2021. - № 2 (135) – С.83-92.
https://buljourn.enu.kz/article/archive/view?id=the-linguo-cognitive-potential-of-publicistic-discourse
4 КОКСОН: Карпова С.К., Абишева В.Т. Развитие научно-популярной журналистики в эпоху глобализации. Вестник Карагандинского университета. - № 1 (101). – Караганда. - 2021. – С.90-95.
https://philology-vestnik.ksu.kz/apart/2021-101-1/13.pdf
5 Issina G.I., Utepova S.A. Identity as an interdisciplinary category in modern science. Sciences of Europe – Praga. – Vol. 3, No 70. - 2021. – P.69-71.
https://ru.calameo.com/read/0048473563cc33f39ca41
6. Issina G.I. Language as an identifying feature of an ethnic community. The Strategies of Modern Science Development: Mat. internat. scienc.-pract. conf. - Morrisville, NC, USA. – 2021. – P.43-47.
http://otkritieinfo.ru/f/sbornik_strategii_20.pdf
7. Issina G.I., Davydova Y.Y. Identity types and their connection with language. World science: problems, prospects and innovations: Mater. of the XI intern. scient.-pract. conf. – Toronto, Canada. - 2021. – P.48-52.
https://sci-conf.com.ua/wp-content/uploads/2021/08/WORLD-SCIENCE-PROBLEMS-PROSPECTS-AND-INNOVATIONS-11-13.08.21.pdf
8. Исина Г.И., Турысбекова А. К вопросу определения понятия "ценности" в этнической картине мира. The Europe and the Turkic World: Science, Engineering and Technology: Mat. internat. scienc.-pract. conf. – Bursa, 2021. – V.III - P. 224-227.
https://drive.google.com/file/d/1xLsbyLfv0O31T10Q61gfze3xKe-47nit/view
9 Issina G.I., Omarbek N.B. Peculiarities of space perception in different ethnic groups. Innovation Management and Technology in the Era of Globalization: Mater. of the VIII intern. scient.-pract. conf. – Birmingham. - 2021. – Vol. 2. – P.320-324.
https://drive.google.com/file/d/1860V5prtedbTWToONjFIJgAxnRdYGDN1/view
10 Исина Г.И., Давыдова Я.Ю. К проблеме гендерных исследований в современной лингвистике. Евразийский союз ученых. – Москва, 2021. - № 1 (82). – Том 4. Серия Филологические науки. – С.11-13.
https://cyberleninka.ru/article/n/k-probleme-gendernyh-issledovaniy-v-sovremennoy-lingvistike
11 Исина Г.И., Финагенова В.А. К проблеме вербализации религиозных концептов. The scientific Heritage. - Budapest, 2021. - № 60. - Vol.3. – P. 63-65.
https://ru.calameo.com/read/005059769a4c5fb17de75
12. Исина Г.И., Омарбек Н.Б. Вербальные средства экспликации пространственной категории. Innovative Processes Management in the Context of Education and Science Modernization: Mat. internat. scienc.-pract. conf. - Hamburg, 2021. – V.II - P.352-356.
https://drive.google.com/file/d/1zFgGpSSKLMn7CjVgOKcCY_qyXuTwWwtz/view
13 Кожахметова А.К. Шет тілін ана тілмен салыстыра отырып оқыту маңызы. Science and education in the modern world: challenges of the XXI century. Мат. IX междунар. научн. конф. – Нур-Султан. – 2021. – C. 56-58.
http://www.bobek-kz.com/post/82
14 Аманбекова Д. Language conceptual sphere in the structure of consciousness. Мат. XV Междунар. научн. конф. студентов и молодых ученых «ǴYLYM JÁNE BILIM - 2021». – Нур-Султан. –2021. – С.2883-2888.
https://enu.kz/downloads/iyun-2021/nio-2021-sekciya-6.pdf
15 Кожахметова А.К. Қашықтықтан оқыту кезінде техникалық құралдарды сауатты әрі жүйелі түрде қолдану. Global science and innovations: Central Asia. Мат. XII Междунар. научн. конф. – Нур-Султан. – 2021. – С. 116-118.
http://www.bobek-kz.com/post/82
16 Питиримова Т.В., Исина Г.И. Этнокультурные особенности речевого этикета. Лучшая научно-исследовательская работа 2021: XXX Междунар. научн.-исследов. конкурс. – Пенза. – 2021. – С.66-68. Диплом 2 степени.
17 Ботиенко Н.В. (научн. рук. Исина Г.И.) Концепт «мода» в русском и английском языковом сознании. Международный конкурс научных работ бакалавров, магистрантов и аспирантов по проблемам лингвистики и лингводидактики. – Новосибирск: НГПУ. – 2021. – С.98-101. Диплом 1 степени.
18 Холстинина К.А. (научн. рук. Исина Г.И.) Дискурс как объект исследования в современной научной парадигме. Reseacher Leader: Мат. междунар. научн.-исследоват. конкурса. – Петрозаводск, 2021. - C. 243-247. Диплом 1 степени.
19 Финагенова В.А. (научн. рук. Исина Г.И.) К проблеме вербализации этнического сознания в различных лингвокультурных общностях. Мат. V междунар. конкурса молодых ученых. – Пенза, 2021. – С. 81-84. Диплом 1 степени.
20. Ботиенко Н.В. (научн. рук. Исина Г.И.) Концепт как единица сознания в лингвистике. Современные тенденции языкового образования: опыт, проблемы, переспективы: сборн. стат. III междунар. научн.-практ. конф. – Арзамас: филиал ННГУ. – 2021. – С. 296-305.
21 Катпышова Д.С. (научн. рук. Абишева В.Т.) Своеобразие творчества журналиста в условиях медиакогнвергенции. Букетовские чтения – 2021: Матер. регионал. научн.-практ. конф. маг и студ. - Караганда, 2021. - С.112-114. Диплом 2 степени в номинации «Актуальность научной работы».
22 Ботиенко Н.В. (научн. рук. Исина Г.И.) Семантические особенности концепта «мода» в английском и русском языках. Букетовские чтения – 2021: Матер. регионал. научн.-практ. конф. маг и студ. - Караганда, 2021. - С.97-99. Диплом 3 степени в номинации «Практическая значимость работы».
23 Issina G.I. Syllabus for discipline “Cognitive bases of foreign language discourse” for the specialty ‘Foreign philology’, Karaganda, 2021. - 20 p.
24 Issina G.I. Syllabus for discipline “Language and intercultural communication” for the specialty ‘Foreign philology’, Karaganda, 2021. - 27 p.
ИРН, жоба тақырыбының атауы: AP09259548 «Жабайы және дәрілік өсімдіктердің тұқымдық материалын криоконсервациялау және қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді сақтау банкін ұйымдастыру»
Өзектілігі. Қазақстанның биологиялық әртүрлілік туралы Конвенцияны және Нагой хаттамасын ратификациялауы жабайы өсетін флора элементтерін, сондай-ақ мәдени өсімдіктердің әлеуетін сақтаумен байланысты бірқатар мәселелерді шешуді көздейді.
Биологиялық әртүрлілікті сақтау және теңгерімді пайдалану үшін конвенцияда бірқатар өзекті мәселелер анықталды, олардың ішінде келесі стратегиялық міндетті бөліп көрсетуге болады: өсімдіктердің гермоплазма банктерін (тұқым материалы, меристемалар, бүршіктер, мұздатылған жасушалар ұлпалар) құру.
Жобаның ғылыми жаңалығы, Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық даму басымдылығына толығымен сәйкес келетін зерттеулерді жүзеге асыруда болуы болып табылады. Алынған зерттеулер дәрілік және жемістік өсімдіктердің биологиялық ерекшеліктері туралы мәліметтерді толықтыруға мүмкіндік береді, криоконсервация әдістері көмегімен олардың сақталуы үшін негіз жасап шығару. Алғаш рет өсімдіктердің тұқымдық материалы, бұтақтарын мұздату мен еріту жағдайы анықталатын болады, әрбір зерттелетін түр үшін әдістемелік ұсыныстары жасалады, криопротекторларлың оңтайлы қоспасы анықталады және өміршеңділікті белсендірудің қарқынды физикалық әдістері ұсынылады.
Ұлттық және халықаралық масштабтағы жобаның мәні, Биоалуантүрлілік пен Нагойлық хаттама туралы Конвенция (2014) талабының орындалуының тәжірибелік реализациясына байланысты болады, онда келесілер көрсетіледі: мемлекет өзінің биологиялық қорларын тұрақты қолдану мен өзінің биологиялық әртүрлілігін сақтау үшін жауап береді.
Зерттеуді жүргізудің тәжірибелік маңызы өсімдік нысандарын криомұздату тәсілінде өңдеуде, қысқа және ұзақ уақытқа тұқымдарды сақтауда олардың өміршеңдігін белсендіру мен криобанкті құруда Қазақстан қажеттілігіне негізделеді.
Мақсаты - төмен температуралы мұздату алгоритмдерін әзірлеу және қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді сақтау банкін ұйымдастыру үшін өсімдік материалын криоконсервациялаудың, кейіннен ерітудің әдістері мен шарттарын зерделеу және перспективалы дәрілік өсімдіктер тұқымдарының өміршеңділігін жандандыру.
Нәтижелері:
Дәрілік өсімдіктердің тұқымдық материалының криоконсервациядан кейінгі тірішілік ету қабілеті бастапқы материалдың ылғалдылығына (3; 5; 7 және 14 %), ыдыстың түріне (пластикалық криопробиркалар, ZipLock фольгасынан жасалған қалташалар, қағаз конверттер, металл контейнерлер) және себу алдындағы өңдеуге (себу алдында кейінге қалдыру, өсу реттегіштерінде суландыру: гетероауксин 0,001%, калий гуматы – 0,01%, эпин 0,001 %, корневин 0,05%) байланысты зерттелді. Зерттелген дәрілік өсімдіктердің көптеген түрлерінің (Portulaca oleracea, Hypericum perforatum, Thymus serpyllum, Nepeta cataria, Teucrium polium, Plantago media, Chamomilla recutita, Lychnis chalcedonica және басқалары) тұқымдарының өнгіштігі мен өну қарқындылығының максималды көрсеткіштері минималды ылғалдылықта 3-5% байқалады. Silybum marianum, Calendula officinalis, Leonurus glaucescens, Echinacea purpurea, Chartolepis intermedia, Serratula coronata сияқты түрлер үшін бастапқы тұқым материалының өнгіштігі мен ылғалдылығы арасында сенімді байланыс жоқ. Криопротекторларды қолдана отырып және онсыз сұйық азотта тұқымдарды мұздатуға арналған оңтайлы контейнер-бұл пластикалық криопробиркалар мен фольга пакеттері. Қағаз және металл контейнерлердегі тұқымдардың өміршеңдігі бақылау мәндерінен төмен болды. Тәжірибенің барлық нұсқалары бойынша дәрілік өсімдіктердің морфометриялық көрсеткіштері (биіктігі, тамыр ұзындығы, жалған жапырақтарының ұзындығы мен ені) белгіленеді. Криоконсервациядан кейін тұқымдарды егу алдындағы өңдеу өнгіштігі мен өну қарқындылығының жоғарылауын көрсетті. Сонымен, максималды мәндер Эпин мен калий гуматын қолдану аясында алынады (бақылаудан 12-28% жоғары). Гетероауксин мен корневин ерітінділерінде суландыру бақылау мәндерімен салыстырғанда өнгіштік шамалы (6-9%) байқалды.
Криопротекторлардың оңтайлы түрлері мен концентрацияларын анықтау бойынша (5; 10; 15; 20; 25; 30; 35 және 40% концентрациядағы глицерин, сахароза, глюкоза, фруктоза; 5; 10; 15 және 20% пропиленгликоль, этиленгликоль; 5, 10 және 15% ДМСО; PVS-2), криоконсервация кезінде тұқымның өнгіштігін сақтау және арттыру үшін олардың қоспаларымен тәжірибелер жүргізілді. Chamomilla recutita және Verbascum thapsus тұқымдары үшін оңтайлы криопротектор 5% концентрациядағы DMSO, PVS2; Linum perenne – 40% концентрациядағы глицерин немесе 20% концентрациядағы этиленгликоль; Chartolepis intermedia – 5% концентрациядағы сахароза; Nepeta cataria – 15% концентрациядағы глюкоза; Scabiosa ochroleuca, Scabiosa isetensis – 10% концентрациядағы сахароза; plantago Media – 10% концентрациядағы ДМСО; Hyssopus officinalis – 40% концентрациядағы глюкоза, Valeriana officinalis – 25% фруктоза, Silybum marianum - глюкоза 15%, 25%, 40% және фруктоза 20%, 30%, Lychnis chalcedonica – сахароза 15%. Calendula officinalis, Salvia stepposa, Ziziphora clinopodioides, Echinacea purpurea, Nigella sativa және Leonurus glaucescens тұқымдары үшін криопротекторларды қолдану ұсынылмайды.
Максималды тіршілік ету қабілетін сақтау үшін өсімдік тұқымдарын кезең-кезеңмен мұздату және еріту оңтайландырылды. Сатылы мұздату келесі хаттама бойынша жүргізілді: тоңазытқыш камерада 30 минут салқындату – 0-2 0С, мұздатқыш камерада 30 минут -12 0С, азот буында 30 минут -174 0С, азотқа батыру -196 0С. Еріту кері тәртіпте жүргізілді: сұйытылған азот буы, мұздатқыш камера, тоңазытқыш камера және климаттық камера +24 0С температурада. Бірқатар дәрілік дақылдарға арналған тәжірибелердің нәтижелері шоктық мұздатумен, тез және баяу ерітумен салыстырғанда өнгіштігі мен өну қарқындылығының жоғарылағанын көрсетті. Сонымен, Calendula officinalis тұқымының өнуі сатылы мұздату және еріту кезінде бақылаудан 12,5% – ға жоғары, Serratula corotana – 15% – ға, Patrinia intermedia – 18,3% – ға, Salvia stepposa – 21% - ға, Echinacea purpurea-11% - ға, Lychnis chalcedonica-7,8%-ға, Portulaca oleracea-17,4%. Алынған мәліметтер жоғарыда аталған өсімдіктердің тұқымдық материалын мұздату және еріту хаттамаларына енгізілген.
Echinacea purpurea Ливадия сұрыпының, Matricaria recutita Қарағанды сұрыпының, Старый Лекарь және Подмосковная сұрпының, Nepeta cataria Базилио және Кентавр сұрыпының, Тhymus serpyllum, Аромат, Медок, Лимончелло сұрыпының, Leonurus cardiaca Самар сұрыпының тұқымдарының түрлері мен сұрыптық үлгілерінің өну көрсеткіштеріне криоконсервациялау жағдайының әсерін бағалау жүргізілді. Сұрыптық тұқымдар үшін криоконсервациялау жағдайлары жабайы өсетін түрлерден ерекшеленетіні анықталды. Сонымен, сұрыпты тұқым үлгілерінің көпшілігін пластикалық ыдыста мұздату керек, мұздату және еріту нұсқасы – 3 сатылы, криопротекторларды міндетті түрде қолдану. Matricaria recutita сұрыптары үшін оңтайлы криопротектор PVS2, Echinacea purpurea сұрпы- фруктоза 20%, Nepeta cataria сұрпы пропиленгликоль 20% және сахароза 25%, thymus serpyllum сұрыптары – глицерин 35%, leonurus cardiaca сұрыптары – сахароза 10% және глицерин 30% болып табылады. Жалпы алғанда, өнгіштігі және өну қарқындылығы сұрыптық емес тұқымдарға қарағанда 6,5-15% төмен болды, сондықтан өнуді белсендіру үшін жағдайларды таңдау бойынша тәжірибелер қажет.
Жоспарланған:
Тұқым материалын белсендірудің физикалық әдістерінің өсімдіктердің анатомиялық, ультрамикроскопиялық көрсеткіштеріне әсері анықталады. Дәрілік өсімдіктердің экологиясы мен биологиясына байланысты криоконсервациялау шарттарының табыстылығы бойынша деректер алынатын болады.
Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді мұздату шарттары оңтайландырылады; 20 түрге арналған криоконсервациялау хаттамалары әзірленеді; 40 таксонға арналған тұқым қоры құрылады.
Зерттеу тобының мүшелері туралы ақпарат:
|
Аты-жөні |
Scopus Author ID |
Researcher ID |
ORCID |
|
Ишмуратова Маргарита Юлайқызы |
6508189230 |
X-2047-2019 |
|
|
Тлеукенова Салтанат Ушкемпирқызы |
57191167370 |
AAF-5943-2020 |
|
|
Кали Алмагул |
57214704793 |
- |
- |
|
Гаврилькова Елена Анатолийқызы |
57219207851 |
- |
https://orcid.org/0000-0001-7077-9636 |
|
Рамазанов Алибек Кайрденұлы |
- |
- |
https://orcid.org/0000-0002-9065-286X |
|
Әменова Данагуль Манатқызы |
- |
- |
- |
|
Байгараев Дамиржан Шаяхметулы |
- |
- |
https://orcid.org/0000-0002-2807-7873 |
|
Мусина Роза Тлетауқызы |
- |
- |
- |
Жарияланымдар тізімі:
1 Arystan L.B., Kamsayeva T.Kh., Tleukenova S.U., Sirman D.Yu., Nurkenova A.T. Effects of carbohydrate content in seeds on the germination and viability after cryopreservation // Bulletin of the Karaganda University. Series biology. Medicine. Geography. – 2021. - № 1 (101). – Р. 6-13. https://doi.org/10.31489/2021BMG1/6-13
2 Ishmuratova M.Yu., Baigarayev D.S., Tleukenova S.U., Gavrilkova E.A., Ramasanov A.K., Zhumina A.G. Development of cryopreservation methods for seed of Nepeta cataria // Bulletin of the Karaganda University. Series biology. Medicine. Geography. – 2021. - № 2 (102). – Р. 37-42. https://doi.org/10.31489/2021BMG1/37-42
3 Ишмуратова М.Ю. К оценке всхожести семян Valeriana officinalis после криоконсервации с применением различной тары и методов размораживания // Экспериментальные и теоретические исследования в современной науке: сборник статей по материалам LXIX междун. научн.-практ. конференции. - Новосибирск, 2021. - С. 4-8.
4 Ишмуратова М.Ю., Тлеукенова С.У. Разработка методов криоконсервации семенного материала подорожника среднего // 90 лет – от растения до лекарственного препарата: достижения и перспективы: сборник материалов межд. науч. конф. – Москва: ВИЛАР, 2021. - С. 131-135.
5 Ishmuratova M.Yu., Tleukenova S.U., Ramasanov A.K., Gavrilkova E., Ageev D.V. Study of the Cryopreservation for seed materials of Chаrtolepis intermedia Boiss. // Bio Web of Conferences “Northern Asia Plant Diversity”. – 2021. - Vol. 38. - Article ID 00046. https://doi.org/10.1051/bioconf/20213800046.
6 Ишмуратова М.Ю., Тлеукенова С.У., Ауельбекова А.К., Гаврилькова Е.А., Мусина Р.Т. Подбор криопротекторов для криоконсервации семян Valeriana officinalis // Материалы междунар.научн.-практ. конф. «Независимость Казахстан: аспекты сохранения биоразнообразия», посвященная 80-летию доктора биологических наук, профессора Н.М. Мухитдинова. – Алматы, 2021. - С. 83-85.
7 Гаврилькова Е.А., Ишмуратова М.Ю., Тлеукенова С.У., Мусина Р.Т., Рамазанов А.К., Агеев Д.В. Криогенное хранение семенного материала Echinacea purpurea сорт «Ливадия» с применением криопротекторов // Материалы междунар.научн.-практ. конф. «Независимость Казахстан: аспекты сохранения биоразнообразия», посвященная 80-летию доктора биологических наук, профессора Н.М. Мухитдинова. – Алматы, 2021. – С. 43-45.
8 Тлеукенова С.У., Гаврилькова Е.А., Мусина Р.Т., Амангельдина А.А., Рамазанов А.К., Агеев Д.В. Оценка влияния тары на всхожесть и энергию прорастания семян Hypericum perforatum сортов «Айболит» и «Оптимист» криопротекторов // Материалы междунар.научн.-практ. конф. «Независимость Казахстан: аспекты сохранения биоразнообразия», посвященная 80-летию доктора биологических наук, профессора Н.М. Мухитдинова. – Алматы, 2021. – С. 157-160.
1. AP09259147 «Ортағасырдағы Сарыарқа көшпелі халқының мәдениеті (жерлеу және ғұрыптық кешендердің материалдары бойынша)».
2. Зерттеудің өзектілігі Орталық Қазақстанның ортағасырлық жерлеу және салттық-мемориалдық ескерткіштерін нысаналы және жүйелі археологиялық зерттеудің алғашқы қамдануында жатыр, бұл аталған мәселелердің жекелеген бағыттарын одан әрі мамандандырылған зерттеу үшін сенімді база жасауға мүмкіндік береді. Ескерткіштердің қолда бар төлқұжаттарын өңдеу және осы жобада ұсынылған іздестіру-барлау жұмыстарының нәтижелері негізінде топонегіздегі объектілердің нақты кеңістікте орналасқан өңірдің ортағасырлық ескерткіштерді картаға түсіру олардың оқшаулануын және орналасу ерекшеліктерін анықтауға, сонымен қатар өңірдің ең перспективалы және/немесе нашар зерттелген аймақтарын көрнекі түрде бағалауға мүмкіндік береді. Көне түркі, қыпшақ және Алтын Орда кезеңдеріндегі далалық жұмыстар қолда бар дереккөздер базасының кеңеюіне алып келеді және жерлеу, салт-дәстүрлер саласы мен заттық әлем туралы жаңа мәліметтер алуға мүмкіндік береді.
3. Жобаның мақсаты – материалдық көздерді археологиялық және жаратылыстану зерттеулері арқылы Сарыарқаның ортағасырлық көшпенділері мәдениетінің материалдық аспектілері туралы жаңа білім алу.
4. Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер. Жобаны іске асыру археологиялық тұрғыдан іс жүзінде зерттелмеген Орталық Қазақстандағы ерте және дамыған орта ғасырлардағы жерлеу және ғұрыптық-мемориалдық кешендерді мақсатты түрде зерттеуді бастауға мүмкіндік береді. Ортағасырлық белгілі тарихи-мәдени мұра объектілерін жаңа және кеңістіктік оқшаулауды анықтау ескерткіштердің мемлекеттік тізілімін кеңейтуге әкеліп қана қоймай, оларды сақтау ісіне практикалық үлес қосады, сонымен қатар өңірді одан әрі шаруашылық игеру кезінде мемлекеттік қаражатты сақтауға мүмкіндік береді.
Негізгі алынған нәтижелер: Қазақстанның ежелгі түркі ескерткіштерін археологиялық зерттеу туралы тарихнамалық шолу жасалды; Сарыарқаның аумағында анықталған ежелгі түркі кешендерінің санын нақтылау мақсатында іздестіру-барлау жұмыстары, ескерткіштер төлқұжатарын өңдеу жүргізілді; ежелгі түркі кешендеріне далалық археологиялық зерттеулер жүргізілді; Сарыарқаның ежелгі түріктерінің жерлеу салты мен заттық әлеміне талдау жасалды.
5. Зерттеу тобының мүшелері:
Кукушкин Алексей Игоревич (жоба жетекшісі, PhD, АҒҚ). Scopus Author ID: 57192093415 (https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57192093415); ORCiD ID: 0000-0002-6262-464X (https://orcid.org/0000-0002-6262-464X).
Дмитриев Евгений Анатольевич (КҒҚ). Scopus Author ID: 57192101560 (https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57192101560); ORCiD ID: 0000-0002-1440-7675 (https://orcid.org/0000-0002-1440-7675).
Едгина Галина Тлеубековна (КҒҚ). Scopus Author ID: 57194946434 (https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57194946434); ORCiD ID: 0000-0003-1380-0077 (https://orcid.org/0000-0003-1380-0077).
Жусупов Даурен Сеитович (КҒҚ).
Макен Адиль Болатович (КҒҚ).
Бодеев Канат Турумович (КҒҚ).
6. Жарияланымдар тізімі:
- Дмитриев Е.А. Типологические особенности памятников монгольского времени (Центральный Казахстан) // Сохранение и изучение культурного наследия Алтайского края. – Барнаул: Изд-во АлтГУ, 2021. - Вып. 27. – С. 188–194 (Режим доступа: http://elibrary.asu.ru/handle/asu/10094).
- Ломан В.Г., Бейсенов А.З., Евдокимов В.В., Тулеуов Т.С., Кукушкин А.И., Макен А.Б., Шохатаев О.С. Археологическая карта Каркаралинского района Карагандинской области. – Караганда, 2021. – 194 с.
1. AP09260879 «Сарыарқаның қола дәуірінің некропольдарындағы жерлеу ғұрпы бойынша қоғамда әлеуметтік саралану маркерлерін анықтау және жүйелеу».
2. Зерттеудің өзектілігі: осы мәселенаманың өңделмегендігіне байланысты қола дәуірінің әлеуметтік саралану маркерлерін, қоғамның ұйымдастырушылық негіздерін және қола дәуіріндегі олардың динамикасын шегеруге бағытталған зерттеулер ерекше өзектілікке және жаңалыққа ие болады. Ұсынылып отырған жоба Сарыарқада ұзақ жылдар бойы зерттеу жұмыстарының нәтижесінде алынған жаппай археологиялық материалды талдамалық қорыту негізінде осы проблеманы бірінші рет жүйелі түрде зерттеуді көздейді.
3. Жобаның мақсаты жерлеу сипатындағы жаппай археологиялық материалды аналитикалық өңдеу арқылы жүзеге асылрған Сарыарқаның қола дәуірі қоғамының әлеуметтік-ұйымдастырушылық құрылымында саралау маркерлерін нақтылау және жүйелендіру болып табылады.
4. Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер. Қомақты дереккөздік базада құрылған ғылыми әзірлемелер ежелгі қоғамның әлеуметтік саралануының «жіңішке» қырларын да, айқын нысандарын да жіктеуге мүмкіндік береді, олар әр түрлі тәсілдермен жүзеге асырылуы мүмкін, олар көбінесе осы кезеңнің белгілі этномәдени құрылымдарында сәйкес келмейді. Орасан зор ақпараттық қабатты талдау Орталық Қазақстанның қола дәуірін нақты әлеуметтік мазмұнға толы неғұрлым тарихи, оқиғалық салада қарастыруға мүмкіндік береді.
Негізгі алынған нәтижелер: Қолжетімді көздер материалдары бойынша Орталық Қазақстан аумағындағы қола дәуірінің зерттелген алакөл жерлеу құрылыстарының саны мен әртүрлілігі туралы объективті түсінік беретін алғашқы деректер жиналды және жүйелендірілді; әлеуметтік саралануын көрсететін және Сарыарқаның алакөл мәдени дәстүрлерін тасымалдаушыларда мәдени кодты, политогенездің нысандарын көрсететін өзіне тән сериялық маркерлер анықталды және топтастырылды; алынған маркерлерді верификациялау үшін қола дәуірінің алакөл жерлеу ескерткіштерінде далалық археологиялық зерттеулер жүргізілді.
5. Зерттеу тобының мүшелері:
Кукушкин Игорь Алексеевич (жоба жетекшісі, тар. ғыл. канд., ЖҒҚ). Scopus Author ID: 56329387800 (https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId =56329387800); ORCiD ID: 0000-0002-4798-8496 (https://orcid.org/0000-0002-4798-8496).
Ломан Валерий Григорьевич (тар. ғыл. канд., БҒҚ). Scopus Author ID: 57192104036 (https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57192104036); ORCiD ID: 0000-0001-6951-0509 (https://orcid.org/0000-0001-6951-0509).
- Бедельбаева Марина Васильевна (тар. ғыл. канд., АҒҚ).
- Дмитриев Евгений Анатольевич (КҒҚ). Scopus Author ID: 57192101560 (https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57192101560); ORCiD ID: 0000-0002-1440-7675 (https://orcid.org/0000-0002-1440-7675).
- Макен Адиль Болатович (КҒҚ).
- Ким Вадим Алексеевич (КҒҚ.
- Шохатаев Олжас Саятович (КҒҚ).
6. Жарияланымдар тізімі:
- Дмитриев Е.А. Бедельбаева М.В., Кукушкин И.А. Материалы могильника Кетабан-2 и петроглифы битреугольного изобразительного стиля в Центральном Казахстана // Археология Казахстана. № 1. – 2021. – С. 35-53 (Режим доступа: https://elibrary.ru/item.asp?id=46168409).
- Kukushkin I.A. Sintashta as a Cultural and Historical Phenomenon of the Bronze Age // Theory and Practice of Archaeological Research. 2021. No. 33 (3). Pp. 43-67 (Режим доступа: http://journal.asu.ru/tpai/article/view/10479).
- Папин Д.В., Федорук А.С., Ломан В.Г., Степанова Н.Ф. Лепная керамика периода поздней бронзы поселения Бурла-3 // Теория и практика археологических исследований. 2021. Т. 33, №2. С. 175-192 (Режим доступа: http://journal.asu.ru/tpai/article/view/9804).
- Папин Д.В., Степанова Н.Ф., Федорук А.С., Федорук О.С., Ломан В.Г. Керамика андроновской (федоровской) культуры поселения Жарково-3 // Вестник археологии, антропологии и этнографии. 2021. № 2 (53). С. 40-51 (Режим доступа: https://elibrary.ru/item.asp?id=46140501).
Күтілетін нәтижелер:
2021 жылы қол жеткізілген нәтижелер:
1) Туризм экономикасы теориясының терминологиялық аппараты дамытылды, атап айтқанда, «Туризмдегі smart-технологиялар» ұғымына авторлық түсініктеме берілді, аудиогид түрлерінің жіктемесікеңейтілді.
2) Орталық Қазақстан қалаларының (Қарағанды, Теміртау, Жезқазған, Балқаш) туристік тартымдылығын зерттеу басталды (жұмыс 2022 жылы жалғасады). Қарағанды, Теміртау, Жезқазған және Балқаш қалалары бойынша туризм саласына қатысты туристік объектілерді, өндірістік инфрақұрылымды (көлік, АКТ және т.б.), сондай-ақ қызмет көрсету секторының инфрақұрылымын (туроператорлар мен турагенттердің қызметі, орналастыру орындары, қоғамдық тамақтану орындары, сауда) кешенді бағалау жүргізілді. Орталық Қазақстан қалаларында туристік фирмалар ұсынатын ішкі қалалық туризм құрылымындағы экскурсиялық маршруттар зерттелді. Орталық Қазақстанның ішкі туризм нарығында қолжетімді экскурсиялық маршруттар анықталып, олардың танымалдылығы бағаланды.
3) Туристік-экскурсиялық қызмет құрылымында smart-технологияларды қолдану ерекшеліктерін талдау және анықтау басталды және әлемнің жетекші туристік орталықтарындағы smart-аудио нұсқаушылардың мазмұнына контент-талдау жүргізілді (жұмыс 2022-2023 жылдары жалғасады). Санкт-Петербург қалалық туризмін дамыту жүйесіндегі smart-технологиялардың рөлі мен маңызы зерттеледі. Санкт-Петербург қаласының туристік-экскурсиялық қызмет құрылымында smart-технологияларды қолдану ерекшеліктері зерттеу тобы мүшелерімен izi.Travel қосымшасын пайдалана отырып, бірқатар туристік маршруттарды өтуі негізінде анықталды.
1) Д.Г. Мамраева, Scopus Author ID: 55357690300; Researcher ID: N-6945-2015; ORCID: 0000-0001-8508-7317;
2) Л.В. Ташенова, Scopus Author ID: 55356992700; Researcher ID: B-4876-2013; ORCID: 0000-0001-5022-0421;
3) З.Н. Борбасова, Scopus Author ID: 57148334500; ORCID: 0000-0002-6717-7471;
4) М.П. Аяганова, Scopus Author ID: 57200223908; ORCID: 0000-0003-1530-4704;
5) Д.А. Торжанова, Scopus Author ID: ; Researcher ID: U-5965-2018; ORCID: 0000-0002-2566-1863;
6) А.М. Рамазанова;
7) Л.М. Даулетбаева;
8) Д.Д. Гребенюк.
1) Ташенова Л.В., Мамраева Д.Г. Особенности применения аудиогидов в условиях цифровизации туризма: взгляд экспертов // «Цифровая экономика, умные инновации и технологии» шетелдің қатысуымен өткен ұлттық (бүкілресейлік) ғылыми-тәжірибелік конференция материалдарының жинағы (18-20 сәуір, 2021 ж.) / СПб.: ПОЛИТЕХ-ПРЕСС, 2021. – Б. 415-417 (РИНЦ), https://elibrary.ru/item.asp?id=45780806;
2) Мамраева Д.Г., Бименде А.С. Применение мобильных аудиогидов как фактор развития цифровизации в туристской отрасли // «Цифровая экономика, умные инновации и технологии» Шетелдің қатысуымен өткен ұлттық (бүкілресейлік) ғылыми-тәжірибелік конференция материалдарының жинағы (18-20 сәуір, 2021 ж.) / СПб.: ПОЛИТЕХ-ПРЕСС, 2021. – Б. 401-403 (РИНЦ), https://elibrary.ru/item.asp?id=45780801;
3) Сатыбалдинова А.А., Гребенюк Д.Д. Основные направления трансформации туризма в цифровой экономике // «Цифровая экономика, умные инновации и технологии» Шетелдің қатысуымен өткен ұлттық (бүкілресейлік) ғылыми-тәжірибелік конференция материалдарының жинағы (18-20 сәуір, 2021 ж.) / СПб.: ПОЛИТЕХ-ПРЕСС, 2021. – Б. 409-411 (РИНЦ), https://elibrary.ru/item.asp?id=45780804;
4) Гребенюк Д.Д. COVID-19: кризисные явления в туризме // «Бөкетов оқулары – 2021» Магистранттар мен студенттердің облыстық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдар жинағы (11-12 наурыз, 2021 ж.) / Қарағанды: НАО «Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды университеті» баспасы, 2021. – Б. 208-210;
5) D.G. Mamrayeva, L.V. Tashenova. Analysis of the tourism infrastructure of the cities of Central Kazakhstan // Қарағанды университеті жаршысы. – Экономика сериясы. – 2021. – № 3(103). – Б. 73-83, https://economy-vestnik.ksu.kz/apart/2021-103-3/73.pdf
AP09259780 Псевдопараболалық теңдеулер үшін шеттік есептер және ілесетін Вольтерраның ерекше интегралдық теңдеулері
Өзектілігі: Екінші және жоғарғы ретті әр түрлі дифференциалдық операторлармен псевдопараболалық теңдеулер эпидемиологияның, диффузияның, жылу алмасудың және толқындық процестердің математикалық модельдерінде пайда болады. Мұндай түрдегі есептер, сонымен қатар, тұтқыр газдың бейстационарлы ағымдар теориясында, кеуекті ортадағы тұздардың конвективті диффузиясында, тұтқыр газдағы бастапқы тығыздағыштардың таралуында, топырақтардағы ылғал беруінде, импульсті сәулелік толқындардың таралуында, әртүрлі биологиялық процестерде, кері есептер теориясында пайда болады. Соның ішінде, мұндай есептерге тым қатты жарықтығы бар тау жыныстардағы біртекті сұйықтықтарды сүзу (фильтрация) есептері жатады. Қазіргі уақытта әртүрлі түрде орналасқан аз санды жарықтары бар қабаттарды сүзу бойынша бірқатар зерттеулер жүргізілді. Алайда, қабаттағы жарықтар конфигурациясы саналымды болған кезге негізделген тәсіл дамыған жарықты орталарға қолданылмайды. Шынында да, бір жағынан, бұл конфигурация бізге белгісіз, ал екінші жағынан шатысқан және күрделі, сондықтан мұндай күрделі жарықтар конфигурацияларында сүзуді есептеудің математикалық қиындықтары, тіпті олар белгілі болса да, шешілмейтін болады. Алайда, бұл қатты дамыған жарықтығы бар тау жыныстардағы жарықтар жүйесінің күрделілігі, үздіксіз орта механикасына тән псевдопараболалық теңдеулерге әкелетін басқа көзқарасты орынды етеді. Сондықтан бұл тақырып көптеген теориялық және практикалық мәселелерді шешу үшін өте өзекті.
Жобаның мақсаты псевдопараболалық теңдеулер үшін шеттік есептер мен ілесетін Вольтерра типті ерекше интегралдық теңдеулерді зерттеу болып табылады.
Жобада қол жеткізілген нәтижелер:
Псевдопараболалық теңдеу үшін шеттік есептің қойылымы, шешімді табудың алгоритмдерін құру.
Псевдопараболалық теңдеу үшін шеттік есептің бірмәнді шешілу шарттары.
Шеттік есептерді шешудің интегралдық көріністері. Шеттік есептерді Вольтерра типті ерекше интегралдық теңдеулерге келтіру.
Жобадан күтілетін нәтижелер:
Вольтерраның ерекше сипаттамалық интегралдық теңдеулерін құру. Резольвентаны құру.
Сипаттамалық интегралдық теңдеулердің шешімділік мәселелерін зерттеу.
Вольтерраның ерекше интегралдық теңдеулерін сипаттамалық интегралдық теңдеуді шешу арқылы реттеу.
Шешімнің жалғыз болу кластарын анықтау. Ерекше интегралдық теңдеулердің шешілуі туралы теоремалардың дәлелі.
Псевдогиперболалық теңдеудің шеттік есебінің қойылымы, шешімді табу алгоритмдері.
Псевдогиперболалық теңдеу үшін шеттік есептің шешілу шарттары.
Зерттеу тобы мүшелерінің аты-жөндері және олардың идентификаторлары (Scopus Author ID, Researcher ID, ORCID, егер бар болса)
|
Аты-жөні, дәрежесі/ ғылыми дәрежесі, ғылыми атағы |
Жобадағы рөлі |
Researcher ID |
Scopus Author ID |
ORCID |
|
Рамазанов Мурат Ибраевич, физика-математика ғылымдарының докторы, профессор |
Жоба жетекшісі, бас ғылыми қызметкер |
U-8583-2018;
|
13906494700;
|
0000-0002-2297-5488 |
|
Дженалиев Мувашархан Танабаевич, физика-математика ғылымдарының докторы, профессор |
Бас ғылыми қызметкер |
AAN-7571-2020;
|
55948103100;
|
0000-0001-8743-7026 |
|
Орумбаева Нургул Тумарбековна, физика-математика ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор |
Жетекші ғылыми қызметкер |
AAC-6441-2020;
|
57192194581;
|
0000-0003-1714-6850 |
|
Космакова Минзиля Тимербаевна, PhD |
Жетекші ғылыми қызметкер |
AAN-8009-2020;
|
|
0000-0003-4070-0215 |
|
Асетов Алибек Асенович, магистр, докторант (PhD), 3 курс |
Кіші ғылыми қызметкер |
AAR-1136-2020;
|
- |
0000-0002-2093-2943 |
|
Гульманов Нуртай Кудайбергенович, магистр, докторант (PhD), 3 курс |
Кіші ғылыми қызметкер |
AAZ-3952-2020 |
- |
0000-0002-4159-1551 |
|
Токмагамбетова Тенгеш Дүйсенбайқызы, магистр, докторант (PhD), 2 курс |
Кіші ғылыми қызметкер |
|
|
|
Жарияланымдар тізімі:
1 Ramazanov, M.I., Gulmanov N.K. Решение двумерной граничной задачи теплопроводности в вырождающейся области // Вестник КазНУ. Серия математика, механика, информатика. - 2021. - Vol. 111, No. 3. P. 65-78. https://doi.org/10.26577/JMMCS.2021.v111.i3.06.
2 Кельдибекова А.Б., Орумбаева Н.Т. Об одном решении нелинейной краевой задачи для псевдопараболических уравнений // Проблемы современной фундаментальной и прикладной математики: Тезисы докладов Международной научно-практической конференции. - Нур-Султан, 2021. - С. 120-125.
3 Гульманов Н.К., Искаков С.А., Рамазанов М.И. Решение особого уравнения Вольтерра краевой задачи теплопроводности в вырождающейся области // Проблемы современной фундаментальной и прикладной математики: Тезисы докладов Международной научно-практической конференции. - Нур-Султан, 2021. - С. 101-103.
4 Дженалиев М.Т., Рамазанов М.И., Космакова М.Т., Тулетаева Ж.М. Разрешимость граничной задачи теплопроводности в вырождающейся области в соболевских пространствах // Проблемы современной фундаментальной и прикладной математики: Тезисы докладов Международной научно-практической конференции. - Нур-Султан, 2021. - С. 108-113.
5 Токмагамбетова Т.Д., Орумбаева Н.Т. О разрешимости линейной полупериодической краевой задачи для дифференциального псевдогиперболического уравнения третьего порядка // Проблемы современной фундаментальной и прикладной математики: Тезисы докладов Международной научно-практической конференции. - Нур-Султан, 2021. - С. 159-163.
1. AP09259065 «Қазақстанда NEET-жастарды минималдаудың кешенді үлгісін әзірлеу: өнімді жұмысбастылықты, инклюзивті экономиканы және білім беруді цифрландыруды конвергенциялау»
2. Өзектілігі. Экономикалық өсудің маңызды факторы адами капиталдың өзектендірілген сапасы, жеке зияткерлік құзыреттердің өсуінен тұратын әлеуметтік-экономикалық «байытылу», жаһандық үрдістерге қатысу дағдылары мен ақпараттық құралдарды меңгеру болып табылады. Қарама-қарсы тенденция – адами капиталдың сарқылуы - төмен білікті жұмыс күшінің үлесін арттыра отырып, еңбек нарығының дамуын тежейді.Осы аспектіде стратегиялық тұрғыдан қауіпті болып NEET санатындағы жастар табылады.Бүгінгі таңда осы сегменттің өсуі байқалғандықтан, үш құрастырушының конвергенциясы негізінде оны минималдаудың кешенді үлгісін құрастыру қажет: өнімді жұмысбастылық - NEET-жастардың еңбекке деген ынтасын қалыптастыру үшін; постиндустриалды білім беру - ақпараттық орта жағдайында кәсіби дағдыларды игеру және оларды қолданудың жаһандану контекстісі үшін; инклюзивті даму - экономиканың заманауи әлеуметтенуінің тұрақты мәні ретінде.
3. Жоба мақсаты – NEET-жастардың табиғатын, инклюзивтік экономиканың конвергенциясы негізінде қысқаруын жүйелік талдауды негіздеумен әлемдік және отандық жағдайларда осы феноменнің пайда болуының базалық әлеуметтік-экономикалық себептерін, өнімді жұмысбастылық пен постиндустриалды білім беру жүйесінің цифрлық қайта құрылуын теориялық-әдіснамалық және қолданбалы талдау арқылы Қазақстандағы NEET-жастарды минималдаудың кешенді үлгісін құрастыру.
4. Күтілетін нәтижелер:
2021 жылға арналған: Жобаның бірінші міндеті «NEET-жастарды зерттеудің теориялық-әдіснамалық негіздерін әзірлеу» шеңберінде келесі нәтижелер алынатын болады: NEET-жастардың табиғаты, оның қалыптасуы мен дамуының жасырын себептері мен жүйелі факторлары анықталады; NEET-жастардың әлеуметтік-экономикалық кеңістігінің категориялық аппараты нақтыланады; NEET-жастар сегменті оның қысылуы мен өсуінің детерминанттарын анықтай отырып құрылымдалынады; NEET-жастардың және оның құрылымдарының елдік модификациялары жүйелендіріледі; NEET-жастар сегментін азайтудың жалпы қағидаттары әзірленеді. Жобаның екінші міндеті «Қазақстан Республикасындағы NEET-жастарды зерттеу: себептері, факторлары, құрылымы» шеңберінде келесі нәтижелер алынатын болады: Қазақстанда NEET-жастардың пайда болу себептері жіктеленеді; Қазақстандағы NEET-жастардың әлеуметтік-экономикалық портреті жасалады (әлеуметтік зерттеу, статистикалық деректерді талдау және қорыту негізінде); жастарды жұмыспен қамту саясатының тиімділігі бағаланады және Қазақстандағы NEET-жастар дамуының стратегиялық тәуекелдері сәйкестендіріледі. Рецензияланатын шетелдік басылымдарда 1 мақала және ҚР БҒМ-нің БҒССҚЕК ұсынған рецензияланатын отандық басылымдарда 1 мақала жарияланады.
2022 жылға арналған: Жобаның үшінші міндеті «Жастар еңбек нарығының ерекшелік белгілері: трендтер, басым вектор, NEET-жастардың қысқартылу әлеуеті» шеңберінде келесі нәтижелер алынатын болады: жастардың еңбек нарығының сандық және сапалық параметрлері анықталады; жастар еңбегі ұсынысының және жастар еңбегіне сұраныстың факторлық ерекшеліктері анықталады; жастардың еңбек нарығында өнімді жұмысбастылығы және NEET-жастарды қысқарту әлеуетін үлгіленеді. Жобаның төртінші міндеті «Инклюзивті экономиканы әлеуметтік теңестіру мен оның ортасына жастардың қосылу ерекшеліктерін жүйелік реттеушісі ретінде зерттеу» шеңберінде келесі нәтижелер алынатын болады: инклюзивті экономиканың әлеуметтік-экономикалық параметрлері, оның табиғаты және даму факторлары, нақтыланады; дамыған инклюзивті ортадағы жастардың экономикалық мінез-құлқының ерекшелігі анықталады; NEET-жастардың түпнұсқалық қысқартылуында инклюзивті экономиканың сыртқы және ішкі әсерлерін градацияланады. Рецензияланатын шетелдік басылымдарда 1 мақала және ҚР БҒМ-нің БҒССҚЕК ұсынған рецензияланатын отандық басылымдарда 1 мақала жарияланады.
2023 жылға арналған: Жобаның бесінші міндеті «NEET-жастарды минималдаудың жүйелі векторы ретінде білім беруді цифрландыру арқылы адами капиталдың жаңа сапасын қалыптастыру» шеңберінде келесі нәтижелер алынатын болады: негізгі дилемма ретінде мамандану мен пәнаралық арақатынасын оңтайландыруды негіздей отырып, постиндустриалды білім берудің табиғаты нақтыланады; жастардың прогрессивті құзыреттері өсімінің өзегі ретінде адами капитал құрылымындағы зияткерлік капиталды трансформациялау негізделетін болады; жастардың әлеуметтік-экономикалық белсенділігін ынталандыру тетігінде білім берудің инновациялық нысандарының нәтижелілігі және оны цифрландыру бағаланады; қазіргі заманғы білім берудің әмбебаптығы және оны цифрландыру нәтижесінде NEET-жастарды қысқарту мүмкіндіктері негізделетін болады. Жобаның алтыншы міндеті «Қазақстан Республикасында NEET-жастарды минималдаудың үлгісін құрастыру» шеңберінде келесі нәтижелер алынатын болады: Қазақстандағы NEET-жастарды қысқарту тетігінің басым макроэкономикалық факторы ретінде жастар еңбек нарығында өнімді жұмысбастылықты ынталандыру құралдары негізделетін болады; Қазақстандағы NEET-жастарды минималдау тетігінің институционалдық факторлары ретінде инклюзивті экономика элементтерін және білім берудің цифрлық инфрақұрылымын дамытуды жандандыру құралдары негізделетін болады; өнімді жұмысбастылық, постиндустриалды білім беру және инклюзивті экономика әсерлерінің базасында NEET-жастарды минималдаудың үш деңгейлі үлгісі әзірленеді; Қазақстанда NEET-жастарды минималдаудың Жол картасы, оның параметрлері, құралдары, имплементациясы қалыптастырылады. Рецензияланатын отандық басылымда 1 мақала, Scopus базасында CiteScore бойынша кемінде 35 процентилі бар ғылыми басылымда 1 мақала және монография жарияланады.
2021 жылы алынған нәтижелер. NEET-жастарды зерттеудің теориялық-әдістемелік базасы әзірленді: NEET-жастардың табиғаты, оның қалыптасуы мен дамуының жасырын себептері мен жүйелі факторлары анықталды; NEET-жастардың әлеуметтік-экономикалық кеңістігінің категориялық аппараты жүйеленді және нақтыланды; NEET-жастар сегменті оның қысылуы мен өсуінің детерминанттарын анықтай отырып құрылымдалған; NEET-жастардың және оның құрылымының елдік модификациялары жүйеленді; NEET-жастар сегментін азайтудың жалпы қағидаттары әзірленді. Қазақстанда NEET-жастардың қалыптасу себептері, оның құрылымы, элементтік панорамасы және даму факторлары анықталды: Қазақстанда NEET-жастардың пайда болу себептері жіктелді; Қазақстандағы NEET-жастар өкілдерінің әлеуметтік-экономикалық портреті жасалды; жастарды жұмыспен қамту саясатының тиімділігі бағаланды және Қазақстандағы NEET-жастар дамуының стратегиялық тәуекелдері сәйкестендірілді. Рецензияланатын шетелдік басылымда 1 мақала және БҒССҚЕК ұсынған рецензияланатын отандық басылымда 1 мақала жарияланды. Жоба бойынша зерттеу тобының мүшелерімен қосымша 3 мақала жарияланды, оның ішінде 1 мақала БҒССҚЕК тізбесіне енгізілген отандық журналда, 1 мақала Scopus және Web of Science базаларына енгізілген журналда. Зерттеу нәтижелері Қарағанды облысында, Түркістан облысында, Шымкент қ., Алматы қ., Нұр-сұлтан қ. жұмыспен қамту саласындағы жастар саясатын іске асыратын алты уәкілетті мемлекеттік органның қызметіне енгізілді.
5. Зерттеу тобы мүшелерінің аты-жөндері және олардың сәйкестендіргіштері бар тегі:
1) Хусаинова Жибек Сеитовна, экономика ғылымдарының кандидаты, профессор («Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды университеті» КЕАҚ) - жоба жетекшісі, БҒҚ (Scopus Author ID: 55816012800; Researcher ID: ABA-4733-2020; ORCID: 0000-0002-2617-838X);
2) Адилова Жанна Гумаровна, экономика ғылымдарының кандидаты, доцент («Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды университеті» КЕАҚ) - атқарушы, ЖҒҚ (ОRCID: 0000-0002-4952-3430);
3) Абауова Гульжан Мейрамовна, экономика ғылымдарының кандидаты, доцент (Қазақ экономика, қаржы және халықаралық сауда университеті) - атқарушы, ЖҒҚ (Scopus Author ID: 57204243891; ОRCID: 0000-0002-3411-7659);
4) Бектлеева Дина Ербулатовна, экономика ғылымдарының кандидаты («Rational Solution» ЖШС) - атқарушы, ЖҒҚ (Scopus Author ID: 57215348647; ОRCID: 0000-0003-2829-279X);
5) Райханова Гульнур Аманкельдиевна, кандидат экономических наук («Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды университеті» КЕАҚ)) - атқарушы, АҒҚ (Scopus Author ID: 57197807219; ОRCID: 0000-0001-5355-4590);
6) Жартай Жанибек Маратулы, PhD («Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды университеті» КЕАҚ) - атқарушы, АҒҚ (Scopus Author ID: 57190138159; Researcher ID: AAF-2934-2020; ОRCID: 0000-0002-4676-4140);
7) Газизова Майя Ривельевна, докторант («Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды университеті» КЕАҚ) - атқарушы, ҒҚ.
6. Жарияланымдар тізімі:
1) Khusainova Zh.S., Zhartay Zh.M., Abauova G.M., Lambekova A.N., Syzdykova D.I. The nature of the NEET youth segment, its features and parameters in both domestic and global conditions // Вестник Карагандинского университета. Серия Экономика. - 2021. - № 3 (103). - С. 40-53. - https://economy-vestnik.ksu.kz/apart/2021-103-3/40.pdf - DOI 10.31489/2021Ec3/40-53. (КОКСОН).
2) Хусаинова Ж.С., Адилова Ж.Г., Бектлеева Д.Е., Абауова Г.М., Газизова М.Р. Теоретико-методологические основы исследования NEET-молодежи в контексте библиометрического анализа // Экономика и предпринимательство. - 2021. - № 7. - С. 1349-1355. - https://www.elibrary.ru/item.asp?id=46644193 - DOI: 10.34925/EIP.2021.132.7.246. (РИНЦ, ВАК РФ).
3) Калабина Е.Г., Газизова М.Р., Хусаинова Ж.С. Структурная динамика занятости населения старшего возраста стран – участниц Евразийского экономического союза // Экономика региона. - 2021. - Т. 17, вып. 3. - С. 842-854. - https://doi.org/10.17059/ekon.reg.2021-3-9. - (Scopus, Web of Science).
4) Gazizova M.R., Khussainova Zh.S., Vechkinzova Y.A. The impact of the working longevity of the “silver generation” on the Kazakhstani labor market // Вестник Карагандинского университета. Серия Экономика. - 2021. - № 1 (101). - С. 48-56. - https://economy-vestnik.ksu.kz/apart/2021-103-3/40.pdf - DOI 10.31489/2021Ec1/48-56. (КОКСОН).
5) Таттымбетова К.Т., Райханова Г.А., Кожабатчина Г.М. Қазақстанның еңбек нарығында жастарды жұмыспен қамту мәселелері// «Современная наука: цифровая трансформация»: Сборник материалов Республиканских X Маргулановских чтении. - Жезказган: АО "ЖезУ", 2021. - С.329-332.
1) Khusainova Zh.S., Zhartay Zh.M., Abauova G.M., Lambekova A.N., Syzdykova D.I. The nature of the NEET youth segment, its features and parameters in both domestic and global conditions // Вестник Карагандинского университета. Серия Экономика. - 2021. - № 3 (103). - С. 40-53. - https://economy-vestnik.ksu.kz/apart/2021-103-3/40.pdf - DOI 10.31489/2021Ec3/40-53. (КОКСОН).
2) Хусаинова Ж.С., Адилова Ж.Г., Бектлеева Д.Е., Абауова Г.М., Газизова М.Р. Теоретико-методологические основы исследования NEET-молодежи в контексте библиометрического анализа // Экономика и предпринимательство. - 2021. - № 7. - С. 1349-1355. - https://www.elibrary.ru/item.asp?id=46644193 - DOI: 10.34925/EIP.2021.132.7.246. (РИНЦ, ВАК РФ).
3) Калабина Е.Г., Газизова М.Р., Хусаинова Ж.С. Структурная динамика занятости населения старшего возраста стран – участниц Евразийского экономического союза // Экономика региона. - 2021. - Т. 17, вып. 3. - С. 842-854. - https://doi.org/10.17059/ekon.reg.2021-3-9. - (Scopus, Web of Science).
4) Gazizova M.R., Khussainova Zh.S., Vechkinzova Y.A. The impact of the working longevity of the “silver generation” on the Kazakhstani labor market // Вестник Карагандинского университета. Серия Экономика. - 2021. - № 1 (101). - С. 48-56. - https://economy-vestnik.ksu.kz/apart/2021-103-3/40.pdf - DOI 10.31489/2021Ec1/48-56. (КОКСОН).
5) Таттымбетова К.Т., Райханова Г.А., Кожабатчина Г.М. Қазақстанның еңбек нарығында жастарды жұмыспен қамту мәселелері// «Современная наука: цифровая трансформация»: Сборник материалов Республиканских X Маргулановских чтении. - Жезказган: АО "ЖезУ", 2021. - С.329-332.
Зерттеу нәтижелері Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университетінің Шетел тілдері факультетінің оқу процесіне «онлайн-курстарды әзірлеу және сүйемелдеу бойынша әдістемелік ұсынымдар», «ағылшын тілі» бағыты бойынша аралас оқыту педагогтерінің біліктілігін арттыру бойынша фасилитаторларға арналған Web 2.0 құралдарының атласы» түрінде қолданылуда және енгізілуде.
|
ФИО |
Scopus Author ID |
Researcher ID |
ORCID |
ссылки на соответствующие профили |
|
Шелестова Татьяна Юрьевна |
56087964400 |
0000-0001-5072-454X |
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=56087964400
https://publons.com/researcher/2735449/tatyana-y-shelestova/
https://orcid.org/0000-0001-5072-454X
|
|
|
Калижанова Анна Николаевна |
57210320921 |
AAJ-2342-2020 |
0000-0003-2337-2280 |
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57210320921
https://publons.com/researcher/3191146/anna-kalizhanova/
https://orcid.org/0000-0003-2337-2280
|
|
Летяйкина Татьяна Адыгамовна |
- |
AAZ-3415-2020 |
/0000-0002-5653-3653 |
|
|
Марышкина Таисия Владимировна |
0000-0001-5500-7953 |
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57210312731 |
||
|
Набиева Айжан Болатовна |
57218896493 |
- |
- |
- |
|
Мукажан Айгерим Курметовна |
- |
- |
- |
- |
|
Жусупова Роза Флюровна |
57222595487
|
O-7179-2014
|
0000-0003-1850-2052
|
https://orcid.org/0000-0003-1850-2052 https://www.scopus.com/authid/detail.uri?origin=resultslist&authorId=57222595487&zone= |
a) Шелестова Т.Ю., Марышкина Т.В., Аупенова А.У., Калижанова А.Н. Развивающий потенциал инструментов Web 2.0 для педагогов смешанного обучения в иноязычном образовании: миф или реальность. Вестник Карагандинского университета. - Серия Педагогика. – 2021. - № 3(103). – С.163-175. DOI 10.31489/2021Ped3/163-175. https://pedagogy-vestnik.ksu.kz/apart/2021-103-3/19.pdf
b) Zhussupova R.F., Kalizhanova A.N. Timeline as a Means of Digital Representation of Theoretical Material. Вестник Евразийского национального университета имени Л.Н. Гумилева. – 2021. - № 3(136). – С.133-147. DOI: 10.32523 / 2616-7174-2021-136-3-133-147
c) Shelestova T.Yu., Kalizhanova A., Romanyuk S., Zhuman A. The advantages of using TED talks materials in ESL classrooms. Journal for Educators, Teachers and Trainers. – 2021. - Vol. 12(2). – P. 81 – 87. DOI: 10.47750/jett.2021.12.02.011 https://jett.labosfor.com/index.php/jett/article/view/549