ТАРИХ ФАКУЛЬТЕТІ

Даталар мен фактілер

Тарихы:

Тарих факультеті 1938 жылы Қарағанды мұғалімдер институтының негізінде құрылды. Тарих факультетінің студенттер контингенті бірінші жылы 50 адамды құрады. Алғашқы декан болып Ленинград педагогикалық институтының түлегі Қ. Жолымбетов тағайындалды, тарих кафедрасының меңгерушісі қызметін К.И. Меделец атқарды. Факультетте Қазақстаннан тыс жерлерге танымал ірі ғалымдар, соның ішінде тарих ғылымдарының бірінші кандидаты В.А. Романовский бар, оқытушылар қызмет атқарғаны есте қаларлық жайт. Қарағанды қаласында жұмыс істей бастаған кезде ол белгілі ғалым, профессор М.С. Грушевский бастаған украин тарихи мектебінің өкілі болды. Өзінің ғылыми және қоғамдық көзқарастары үшін В.А. Романовский сотталып, Қазақстанға 5 жылға жер аударылды, өзінің мерзімін Карлагта өтеген. 1940 жылдан 1947 жылға дейін отырып, босатылғаннан кейін ол Қарағанды мұғалімдер институтының тарих факультетінде жұмыс істеді, онда тарих кафедрасын басқарды және Ресей, Украина және КСРО-ның басқа республикаларының революцияға дейінгі тарихынан сабақ берді. Соғыстан кейін реэвакуация барысында ол Ресейдегі Ставрополь қаласына кетіп, онда 1971 жылға дейін КСРО тарихы кафедрасын басқарды. В.А. Романовский негізін қалаған Ресей, Украина және Кеңес Одағының басқа елдерінің тарихын зерттеу дәстүрлері тарих факультетінде және одан кейінгі жылдары жалғастырылды. В.А. Романовскиймен бірге тарих факультетінде К.Б.Байтасов, А.Б. Бейсенов, М.О. Оспанов, Рымар еңбек етті. Тарихшылардың алғашқы шығарылымы 1940 жылы өтіп, түлектердің саны 33 адамды құрады.

Тарих факультеті дамып, білім беру, мемлекеттік қызмет салалары үшін мамандар даярлады. Ұлы Отан соғысы жылдарында факультеттің көптеген оқытушылары мен студенттері Отанын қорғау үшін майданға аттанды, олардың көпшілігі оралмады. Факультет қатал соғыс жылдарында кадрлар даярлауды жалғастырды.

1941 жылы Қарағанды мұғалімдер институтының тарих факультетіне Қали Жуасов оқуға түсті, ол кезде ол 17 жаста еді. 1943 жылы ол оқуын сәтті аяқтап, тарих кафедрасының оқытушысы болып қалдырылды. 1995 жылы қайтыс болғанға дейін 50 жылдан астам уақыт Қ.Ж. Жуасов тарих факультетінде жұмыс істеді. Оның өмірбаяны бірегей: студент, оқытушы, алдымен Мұғалімдер, кейіннен педагогикалық институт директорының орынбасары, 30 жылға жуық – институт пен университеттің тарих-филология және тарих факультеттерінің деканы, Қарағанды мемлекеттік университетінің КСРО тарихы кафедрасын 10 жыл басқарды.

Әскери және соғыстан кейінгі алғашқы жылдардың түлектері арасында Орталық Қазақстандағы тұңғыш тарих ғылымдарының докторы, Қазақстан Компартиясы Қарағанды облыстық комитетінің хатшысы болып сайланған, көп жылдар бойы Қарағанды педагогикалық дене тәрбиесі институтының ректоры, Қарағанды политехникалық институты мен Қарағанды мемлекеттік университетінің КОКП тарихы кафедраларының меңгерушісі болып жұмыс істеген профессор (1946 ж.) Д.А. Шаймухановты ерекше атауға болады; М.К.Құлыбекова (1946 ж. түлегі) – тарих ғылымдарының докторы, Қарағанды жоғары милиция мектебі мен Қарағанды мемлекеттік университетінің профессоры; А.К. Крюкова – тарих ғылымдарының кандидаты, доцент, Қарағанды Центросоюз кооперативтік институтының кафедрасының меңгерушісі; С.С. Сатарова – әр жылдары облыстық және қалалық білім бөлімдерін басқарған Қазақстанның еңбек сіңірген мұғалімі; Р.Н. Спанова – Қарағанды мемлекеттік университетінің тарих ғылымдарының кандидаты, доцент.

КСРО Министрлер Кеңесінің өкімдері (1952 жылғы 5 шілдедегі) және Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің қаулысы (1952 жылғы 4 тамыздағы) негізінде «Орталық Қазақстан мектептерінің біліктілігі анағұрлым жоғары педагог кадрларға қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында...» Қарағанды мұғалімдер институты педагогикалық институт болып қайта құрылды.

1950 жылдардың басында тарихшыларды тарих-филология факультетінде даярлады. Тарих кафедрасында 8 оқытушы жұмыс істеді: кафедра меңгерушісі К.Н. Меделец (В.А. Романовский кеткеннен кейін), К.Б.Байтасов, М.С. Бекбергенов, Л.Г. Герман, К.Ж. Жуасов, С.И. Иманқұлов, Ж.Б. Қойшыбаев. Тарих кафедрасында екі ғылым кандидаты, дүниежүзі тарихы бойынша мамандар – К.И. Меделец және М. И. Богуславский жұмыс істеді.

1980 жылдары тарих факультетінде 3 кафедра жұмыс істеді – КСРО тарихы, жалпы тарих, Қазақстан тарихы. Факультетте археологиялық-этнографиялық зерттеулер мұражай-зертханасы жұмыс істеді.

1990 жылдар университет пен факультеттің дамуындағы жаңа кезең болды. Жоо-ны қайта құру үшін заңнамалық актілер ретінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1996 жылғы 7 мамырдағы № 573 қаулысы және Білім министрлігінің 1996 жылғы 23 мамырдағы № 143 бұйрығы болды. Осы шешімдер негізінде Қарағанды педагогикалық институты Е.А. Бөкетов атындағы атындағы Қарағанды мемлекеттік университетіне қосылды. Жоғары оқу орнын қайта құру барысында Қазақстан тарихы кафедрасы гуманитарлық және жаратылыстану кафедраларына бөлінді.

Бүгінгі таңда тарих факультеті – тарихшылардың алдыңғы ұрпақтарының дәстүрлерін сақтап және көбейтетін пікірлестер ұжымы. Факультет үш кафедрадан тұрады: археология, этнология және Отан тарихы кафедрасы, бүкіләлем тарихы және халықаралық қатынастар кафедрасы және Қазақстан кафедрасы. Мамандарды даярлау бакалавриаттың төрт мамандығы, магистратураның үш мамандығы және PhD докторантураның бір мамандығы бойынша жүргізіледі.

Оқытушылар:

Факультетте 46 оқытушы жұмыс істейді, олардың ішінде ғылым докторлары, кандидаттары, магистрлері, «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» республикалық атағының сегіз иегері бар.

Білім алушылар:

Бүгінде факультетте 329 студент, 49 магистрант, 4 докторант білім алуда. Оның ішінде 120 адам мемлекеттік білім грантының иегері. Олардың үлесі соңғы үш жылда 20%-ға өсті. Студенттер арасында Қазақстанның түрлі облыстарының өкілдері, Тәжікстан, Грузия, Ресей, Беларусь азаматтары бар.

Инновациялық бағдарламалар:

6В01408-Тарих, Құқық негіздері және кәсіпкерлік

6В02205- Тарих және исламтану араб тілін меңгерумен

Көптілді бағдарламалар:

5В020200 / 6В03105-Халықаралық қатынастар

5В011400-Тарих

Диссертациялық кеңес:

6D020300-Тарих бағдарламасы бойынша

Аккредиттеу және көшбасшылық:

Факультеттің бағдарламалары Білім беру сапасын қамтамасыздандыру тәуелсіз агенттігі жүргізетін ұлттық аккредиттеуден өтті және Ұлттық рейтингте лайықты орындарға ие:

Сапаны қамтамасыз ету жөніндегі тәуелсіз агенттіктің рейтингі:

1 орын – 6В01408 Тарих, құқық және кәсіпкерлік негіздері (бакалавриат)

2 орын – 6В01601/5В011400 Тарих (бакалавриат)

2 орын - 5В020800 Археология және этнология (бакалавриат)

2 орын – 6В02204/5В020300 Тарих (бакалавриат)

2 орын-7М01601601 / 6М011400 Тарих (магистратура)

2 орын-7М02205301 / 6М020300 Тарих (магистратура)

Аккредиттеу және рейтингтің тәуелсіз агенттігінің рейтингі:

2 орын - 5В020800 Археология және этнология (бакалавриат)

2 орын – 6В02204/5В020300 Тарих (бакалавриат)

2 орын-8D02205301 / 6D020300 Тарих және археология (докторантура)

Атамекен рейтингі:

2 орын-6B01601 / 5В011400-Тарих

2 орын – 6B03105-Халықаралық қатынастар

Серіктестер университеттер:

Әлеуметтік ғылымдар Жоғары мектебі - EHESS (Франция)

Дж. Неру университетіндегі Гималай ғылыми-зерттеу және мәдени орталығы (Үндістан)

Джордж К. Маршалл атындағы қауіпсіздік мәселелерін зерттеу жөніндегі Еуропалық орталық (Германия)

Макс Планк атындағы институты (Германия)

РҒА Материалдық мәдениет тарихы институты (Ресей)

Ақпарат және саясатты талдау орталығы, Орталық Флорида Университеті (АҚШ)

Карлов университеті (Чехия)

И. Арабаев атындағы Қырғыз мемлекеттік университеті (Қырғызстан)

Халықаралық біліктілікті арттыру институты (Германия)

Н.Б. Михайлованың ғылыми ақпарат және білім беру халықаралық орталығы (Германия)

М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университеті (Ресей)

Университет штата Аризона (США)

Факультет экологии и экологической политики Центрально-Европейского Университета (Венгрия)

Аризона штатының университеті (АҚШ)

Серіктес профессорлар:

А. Буллер – Баден-Вюртемберг жерінің әлеуметтік министрлігінің референті (Штудгарт қ., Германия)

К. Варику – Дж.Неру (Нью-Дели, Үндістан)

К. Веверкова – ThDr докторы, қауымдастырылған профессор, Прагадағы (Чехия) Карлов университетінің гуситтік теология факультетінің деканы

Л. Еремина – Прага қ. (Чехия) халықаралық және қоғамдық қатынастар институтының профессоры

Е. Кисюля – Макс Планк институтының профессоры (Германия)

М. Кох – Прага қ. халықаралық және қоғамдық қатынастар институтының профессоры (Чех Республикасы)

Д.Г.Коровушкин – Сібір тұтынушылар кооперациясы университетінің профессоры (Ресей)

Я. Лашек – Карлов университетінің профессоры, Прага қ. (Чехия)

Ю. Мураками – Эхиме университетінің профессоры

Т. Трависани – Л' Ориентале университетінің профессоры (Италия)

А. Ташагыл – Еде-Тепе университетінің профессоры (Түркия)

А. Тураж – Лейден университетінің профессоры (Амстердам, Нидерланд)

Жобалық гранттар:

Ұлы Отан соғысы және майдандағы және тылдағы Қазақстан әйелдері: әйелдердің тарихы мен күнделікті өмірі. Жетекшісі – т.ғ.д., профессор З.Г.Сактаганова (ҚР БҒМ жобасы, 2018-2020 жж.)

Қазақстанның ежелгі қалалары (қола дәуірінің қалалық және мәдени-шаруашылық орталықтарын зерттеу). Жетекшісі – т.ғ.к., доцент В.В.Варфоломеев (ҚР БҒМ жобасы, 2018-2020 жж.)

Тарихи білім Қазақстан Республикасы жас ұрпағының рухани жаңғыруы мен ұлттық санасын жаңартудың негізі ретінде (Орталық Қазақстан материалдарында). Жетекшісі – т.ғ.к., доцент Б.Т. Тулеуова (ҚР БҒМ жобасы, 2018-2020 жж.)

Заманауи технологиялар мен пәнаралық әдістерді қолдана отырып, Орталық Қазақстанның мәдени ландшафтарын зерттеу және құжаттау. Жетекшісі – т.ғ.к., доцент Д.А. Джумабеков (ҚР БҒМ жобасы, 2018-2020 жж.)

Еуразиялық дала өркениеті жүйесіндегі Сарыарқа тайпаларының тау-кен металлургия өндірісі. Жетекшісі – т.ғ.к., профессор С.У. Жауымбаев (ҚР БҒМ жобасы, 2015-2017 жж.)

Орталық Қазақстанның ХХ ғасырдың екінші жартысындағы (1946-1991 жж.) әлеуметтік шиеленіс және девиантты мінез-құлық факторы ретіндегі тарихы. Жетекшісі – т.ғ.д., профессор З.Г. Сактаганова (ҚР БҒМ жобасы, 2015-2017 жж.)

Бада ертедегі газазин қорымын археологиялық және антропологиялық зерттеу. Жетекшісі – т.ғ.к., доцент В.В. Варфоломеев (ҚР БҒМ жобасы, 2015-2017 ж.ж.)

Ұлытау өңірінің топонимикасы. Жетекшісі – т.ғ.к., доцент М.С. Жакин (бастамашыл жоба, 2015-2017 ж.ж.)

Шет өңірінің тарихы: 1824-2017 ж. Жетекшісі – т.ғ.к., доцент М.С. Жакин (бастамашыл жоба, 2017-2018 ж.ж.)

Орталық Қазақстанның ежелгі металлургия ескерткіштері. Жетекшісі – т.ғ.к., профессор С.У. Жауымбаев (ҚР БҒМ, 2018-2020 ж.ж.)

Қазақстандық жастардың ақпараттық мәдениетін қоғамның зияткерлік әлеуетінің өсу факторы ретінде қалыптастыру. Жетекшісі – т.ғ.к., доцент А.Ж. Мырзахметова (ҚР БҒМ жобасы, 2020-2022 жж.)

Жұмысқа орналастыру:

Факультет түлектері еңбек нарығында сұранысқа ие. Университетті бітірген алғашқы айларда түлектердің 85%-ы мамандығы бойынша жұмысқа орналасады.

Түлектер:

Факультеттің көптеген түлектері кәсіпте табысты мансап құрды:

А.К. Аймағамбетов – ҚР Білім және ғылым министрі

Р. Абыдкеров – сенатор, бұрын Қарағанды облысы әкімінің орынбасары

О.А. Әбдікәрімов – «Нұр Отан» ХДП жанындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі республикалық қоғамдық кеңестің төрағасы, бұрын Мәжіліс және Сенат спикері, Парламент депутаты.

Е.А. Абиль – ҚР БҒМ Мемлекет тарихы институтының директоры, бұрын Қостанай педагогикалық университетінің ректоры

К.К. Ақтаева – ҚР Тұңғыш Президенті Музейі директорының орынбасары

С.А.Ашляев – «ҚазМұнайГаз» Президентінің кеңесшісі, бұрын Парламент депутаты, Мәдениет және ақпарат министрі

Б. Баекенов – ҚР күзет ұйымдары қауымдастығының президенті, генерал-лейтенант, бұрын Ішкі істер министрі, ҰҚК төрағасы, ҚР Президентінің Күзет бастығы

А.К.Бисенбаев – «Комсомольская правда-Қазақстан» газетінің бас редакторы, бұрын ҚР Президентінің баспасөз хатшысы

Э.С.Дюсетаев – Қарқаралы ауданының әкімі, бұрын Қарағанды облысы әкімі аппаратының басшысы

Е.К.Ертісбаев – қоғам қайраткері, бұрын Мәдениет, ақпарат және спорт министрі болған, ҚР Президентінің кеңесшісі, ҚР Грузиядағы елшісі

Е.Н.Нұрмағанбетов – Қарағанды облыстық тарихи-өлкетану мұражайының директоры

Л.А.Прокопенко – Қазақстан халқы Ассамблеясы Хатшылығының сектор меңгерушісі

Ж.С. Сыздықова – М.В. Ломоносов атындағы ММУ ААЕИ кафедрасының меңгерушісі

С.Ф. Мәжитов – «Қоғамдық келісім» республикалық мемлекеттік мекемесінің директоры, бұрын ҚР БҒМ Ш. Уәлиханов атындағы тарих және этнология институтының директоры.

Т.С. Төлеуов – Қарағанды облысының тарихи-мәдени мұраны сақтау жөніндегі орталықтың директоры

М.Е. Шайхутдинов – Тұңғыш Президент Қоры жанындағы ӘЭСИ директоры

---